Archipenko, Alexander

Archipenko, Alexander (d. 30 Mayıs
1887, Kiev – ö. 25 Şubat 1964, New York
City), Rus asıllı ABD’li ressam ve heykelci.
Boşluk ve doluluklann biçimsel düzenlenişlerinin
ön planda olduğu kendine özgü yeni
bir figüratif üslup geliştirmiştir.
1902-05 arasmda Kiev Sanat Akademisinde
resim ve heykel çalıştı. 1908’de
Paris’e giderek Güzel Sanatlar Yüksekokulu’na
girdi. Burada kübist çevrelerle ilişki
kurdu ve Kübizm Akımı içinde etkin rol
aldı. 1921’de Berlin’de kendi sanat okulunu
açtı. 1923’te ABD’ye yerleşti. 1935-36’da
Washington Üniversitesi’nde, 1937-38’de
Chicago’da Yeni Bauhaus’da, 1939’dan ölümüne
değin de New York’ta kendi heykel
okulunda dersler verdi.
Archipenko’nun soyut biçimleri ilkel bir
canlılık ve ritmik bir hareket ortaya koyar.
“Yürüyen Kadınlar”da (1912) yüzlerde,
gövdelerde açtığı deliklerle ve bacakların
içbükey bölümlerini dışbükeyleştirerek heykel
alanında yeni bir biçim anlayışı yaratmıştır.
“Boks Maçı” (1913) adlı yapıtında
ise bu sporun vahşi enerjisini, makine
benzeri küj)ik ve yumurtamsı biçimlerle
soyut bir biçimde yansıtmıştır. 1912’de heykelde
ilk kolaj denemelerini gerçekleştirmiş,
ünlü “Medranolar” dizisinde çok renkli
cam, tahta ve madenden yaptığı figürlerle
geleneksel malzeme kullanımına karşı çıkmıştır.
Bu yapıtları ile heykelde çokrenkliliğin
öncüsü olan Archipenko’nun geç dönem
yapıtları gerek biçim açısından gerek kavramsal
açıdan önceki yapıtlan kadar devrimci
değildir.