Atrîpm

atrîpm , mimarlıkta, önceleri Eski Roma
evlerinin ortasında, daha sonralan ise Erken
Hıristiyan bazilikalannda girişin önünde
yer alan üstü açık avlu. Atrium anlayışı
20. yüzyılda konut ve ticaret yapılannda
yeniden gündeme getirilmiştir.
Roma konutlannda ocak atriumda bulunurdu.
Ama domus’un (bireysel konut)
plan düzeninin giderek karmaşıklaşması
sonucunda mutfak ve ocak evin başka
kesimlerine taşındı ve atrium resmî nitelikte
bir kabul salonuna ve aile yaşamının yoğunlaştığı
alana dönüştü. Roma’da Cumhuriyet
Döneminin sonlanna doğru büyük konutlara
kolonadlı bir ya da birkaç avlunun eklenişiyle,
atrium ailenin günlük yaşamında kullanılmaz
oldu. İmparatorluk Roması’nda atrium
tam anlamıyla ev sahibinin çalışma yeri haline
dönüştü. Geleneksel olarak, atrium ailetannlan
Larlann sunaklannı içerirdi. İster
sütunlu, ister sütunsuz biçimde tasarlanmış
olsun, tüm atriumlann ortasında çatıdaki
açıklığın (compluvium) tam altında küçük
bir havuz (impluvium) bulunurdu.
atrofi 540
Atrium terimi, Vesta rahibelerinin oturduğu
Atrium Vestae ve Roma censof lannm
(nüfus sayımJannı yapan ve vatandaşların
ahlaksal durumlarını denetleyen devlet görevlisi)
resmî konutu olan Atrium Libertatis
örneklerinde olduğu gibi, dinsel ya da din
dışı yapılar için bir genel ad olarak da
kullanıldı. Eski Roma’da atrium sözcüğü
aynı zamanda, bir tapınağın önünde yer
alan, portiklerle çevrili geniş avluyu da
tanımlıyordu. Atrium, ilk Hıristiyanlarca da
benimsendi. Hıristiyan bazilikalannm(*)
önünde çoğunlukla kolonad ya da arkadlarla
çevrili bir avlu ya da atrium yapılırdı.
Roma’da S. Clemente, Milano’da S. Ambrogio
ve Yugoslavya’nın Istria yöresindeki
Poreç’te bulunan Basilica Eufrasiana gibi
kiliselerin atriumlan bugün de durmaktadır.