Bruno, Giordano,

Bruno, Giordano, asıl adı f il ip p o b r u n o , lakabı il n o l a n o (d. 1548, Nola, Napoli yakınları – ö. 17 Şubat 1600, Roma), İtalyan filozof, astronom, matematikçi. Çağdaş bilime öncülük eden kuramlannın en önemlileri, evrenin sonsuzluğuna ve birden’ çok dünyanın varlığına ilişkin olanlardır. Geleneksel yermerkezli astronomiyi reddeden Bruno, Kopernik’in günmerkezli ama sabit yıldızlar küresine sahip sonlu bir evrenin varlığını kabul eden kuramını da sezgisel olarak aşar. Gene de Bruno daha çok, Katolik ve Protestan kiliselerinin Avrupa’yı Hıristiyanlaştırma mücadelelerinde katı Aristotelesçi ve Skolastik ilkeleri yeniden doğrulamaya çalıştıklan bir dönemde, aykı- n görüşlerini inatla korumasının yol açtığı trajik ölümüyle hatırlanır. Gençliği. Bir asker çocuğu olan Bruno, Filippo adıyla vaftiz edildi; daha sonra doğum yeri (Nola) dolayısıyla “II Nolano” olarak anıldı. 1562’de beşeri bilimler, mantık ve diyalektik (kanıtlama) eğitimi görmek üzere Napoli’ye gitti. İbn Rüştçü eğilimleriyle bilinen G. V. de Colle’nin derslerinin yanı sıra, anımsama yöntemleri ve çalışmalanndan etkilendi. 1565’te Napoli’deki San Domenico Maggiore Dominiken manastınna girdi ve Giordano adını aldı. Davranıştan heretik olduğu yolunda kuşkulara yol açtıysa da 1572’de papazlığa atandı. Aynı yıl ilahiyat eğitimini sürdürmesi için Napoli’deki manastıra geri gönderildi. Haziran 1575’te tamamlanan bu dersler Bruno’da ilahiyatın inceliklerine ilişkin kuşkular uyandırdı. Erasmus’un yazdığı yasaklanmış iki yorumu okumuştu; Isa’nın tanrılığım reddeden Ariusçu heretikliği de hiç çekinmeden tartışıyordu. Bütün bunlar tarikatın bölge sorumlusu tarafından heretiklik suçlamasıyla mahkemeye verilmesine yol açtı ve Bruno Şubat 1576’da Roma’ya kaçtı. Burada haksız bir cinayet suçlaması ve ikinci kez aforoz edilmeyle karşılaştı. Nisan 1576’da Roma’dan da kaçtı. Dominiken tarikatından aynldı. Bir süre Kuzey İtalya’da dolaş­ tıktan sonra 1578’de Cenevre’ye gitti ve düzeltmenlik yaparak geçimini sağladı. Kalvenciliği resmen kabul etti. Ama Kalvenci bir profesörün görüşlerine karşı yayımladığı bildiriden sonra bu kilisenin de Katolik Kilisesi kadar hoşgörüsüz olduğunu gördü. Tutuklandı, aforoz edildi, sözünü geri aldıktan sonra itiban iade edildi ve sonunda