Codex Iuris Canonici

Codex Iuris Canonici (Latincede “kilise
hukuku yasası”), İngilizce c o d e o f c a n o n
l a w , Latin dinsel törenlerini uygulayan Katolikler
için ilk kez 1917’de, daha sonra
1983’te gözden geçirilmiş olarak yürürlüğe
konan, kilise hukukuna ilişkin resmî derleme.
Doğu dinsel törenlerini uygulayan Katoliklerin
yalnız özellikle kendileriyle ilgili
ya da bütün Katolikler için geçerli olduğu
açıkça belirtilen hükümlere uymasını
öngörür.
Trent Konsili’ni (1545-63) izleyen dönemde
düzenleyici kilise hukukunun bir yasa
altında toplanması gereği kabul edilmekle
birlikte bu konudaki ilk somut girişim ancak
yüzyıllar sonra ortaya kondu. 19 Mart
73 Codhpur
1904’te Papa X. Pius izlenecek yönteme
ilişkin planını açıklayarak, .çalışmaları denetlemek
için Pietro (sonradan Kardinal)
Gasparri başkanlığında bir kardinaller komisyonu
atadı. Bütün Katolik piskoposlar,
dinsel tarikatların başrahipleri ve Katolik
üniversitelerin öğretim kadroları çalışmalara
katılmaya çağrıldı. Papa XV. Benedictus
hazırlanan ilk yasayı 27 Mayıs 1917’de
Pentekostes’te yürürlüğe koydu.
Yasa çeşitli konu başlıkları altında beş
kitapta toplanan 2.414 kuraldan oluşuyordu.
Metinden ayrıca daha önceki kilise
yasalarından alınma 26 bin kadar aktarma
da yer alıyordu. Bu aktarmaların yaklaşık
8.400’ü 12. yüzyıla ait Decretum Gratiani’
den (Gratianus Kararı), 1.200’ü genel kilis^
konsillerinden, 4.000’i papaların yayımladığı
resmî kararlardan, 11.200’ü Curia
Romana’nın yönetsel organları olan Roma
kongregasyonlannm benimsediği kurallardan
ve 800’ü dinsel ayin kitaplarından
alınmaydı. Kardinal Gasparri ile Macar
kilise hukukçusu ve Esztergom başpiskoposu
Jusztinian Seredi, 1923-39 arasında yasanın
hazırlanmasında yararlanılan kaynakları
içeren dokuz ‘ciltlik bir yapıtı Fontes Iuris
Canonici (Kilise Hukukunun Kaynaklan)
adı altında yayımladılar.
İlk yasanın yürürlüğe girmesinden sonra,
belirli aralıklarla Açta Apostolicae Sedis’te
(Papalık Makamından Çıkan Yasalar) yayımlanan
kilise yasaları giderek birikince,
bir gözden geçirme gereği ortaya çıktı. Papa
XXIII. Johannes 25 Ocak 1959’da yasada
gerekli değişiklikleri yapmak üzere-kardinallerden
ve uzmanlardan oluşan bir papalık
komisyonu oluşturdu. Papa II. Johannes
Paulus’un 25 Ocak 1983’te imzaladığı ikinci
Codex Iuris Canonici 27 Kasım 1983’te
yürürlüğe girdi. .*
Latince yazılmış olan ikinci yasa yedi
kitapta toplanmış 1.780 kuraldan oluşur.
I. ve II. kitaplarda din adamlarının ve kilise
dışındaki kişilerin konumlan ile sorumlulukları
tanımlanır. III. Kitap eğitim konularını
da içeren kilise duyuruları, vaazlar ve
kilisenin kitle iletişim araçlarıyla ilişkilerine
ayrılmıştır. IV. Kitap başta evlilik töreni
olmak üzere kutsal törenlerin yönetilmesine
ilişkin yol gösterici kurallara yer verir.
V. Kitap kilisenin para, mülkiyet ve öteki
dünya mallarıyla ilgili tutumunu açıklar.
Aforozu gerektiren edimlerin sayısını
37’den 7’ye indiren VI. Kitap aforoz konusuyla
ilgilidir. VII. Kitap kilise mahkemelerinin
kuruluşuna ve iç uyuşmazlıkların çözülmesine
ilişkin genel bir çerçeve çizer.
İkinci yasanın en önemli özelliklerinden
biri kiliseyi bir kurumdan çok “Tanrı’nın
kulları” biçiminde tanımlamasıdır.