Conde (4. Prensi)

Conde (4. Prensi), Louis II de Bourbon,
lakabı b ü y ü k c o n d £ , Fransızca l e g r a n d
coNDfi, e n o h i e n d ü k ü olarak da bilinir (d. 8
Eylül 1621, Paris – ö. 11 Aralık 1686,
Büyük Condâ, Robert Nanteuil’ün
oymabaskı çalışması, 1662
Biblioth6que Nationals, Paris
Fontainebleau, Fransa), son Fronde ayaklanmasının
önderi. Daha sonra Kral
XIV. Louis’nin en ünlü komutanlarından biri
Conde 122
olmuştur. Conde 3. prensi Henri II de
Bourbon ile Charlotte de Montmorency’nin
büyük oğlu olan Louis de Bourbon, Cızvitlerin
yanında ve Paris’teki Kraliyet Akademisi’nde
sıkı bir eğitim gördükten sonra,
1636’da babasıyla birlikte ailenin yönetiminde
olan Burgonya Düklüğü’ne gitti. Picardie
ordusuna katılmadan önce babasının
isteği doğrultusunda Kardinal Richelieu’
nün yeğeni Claire-CIemence de Maille-
Breze ile nişanlandı. Dönüşünde 1641’de
gönülsüz olarak evlendi.
İlk önemli askeri başarısını Rocroi’da İspanyollara
karşı kraliyet ordusunun komutanı
olarak kazandı (19 Mayıs 1643). Bunu
Ren bölgesinde Thionville ve Sierck’te sağladığı
başarılar izledi. Mareşal Turenne ile
birlikte Freiburg, Philippsburg, Mainz ve
Nördlingen’de zaferler kazandı. Flandre’da
çok parlak bir askeri harekâta da komutanlık
etti (1646).
Babasının ölümü (26 Aralık 1646) üzerine
prenslik unvanının yanı sıra büyük bir
serveti devraldı. Kardinal Mazarin güçlü
prenslere her zaman kuşkuyla baktığından,
Ispanyollara karşı çarpışmak üzere hemen
Katalonya’ya gönderildi. 18 Haziran
1647’de Lerida’da yenilgiye uğradı. Flandre’a
geri çağrıldıktan sonra Lens’de büyük
bir zafer kazandı (19-20 Ağustos 1648).
Fronde parlementaire (İlk Fronde) sırasında
yönetimin yanında yer alarak Paris’i
kuşatan (Ocak-Mart 1649) orduya komutanlık
etti. Ama kendisini “kurtarıcı” gibi
göstermeye kalkınca, Mazarin’in emriyle
18 Ocak 1650’de kardeşi ve kayınbiraderi
Longueville dükü (Henri II d’Orl£ans) ile
birlikte tutuklandı. Bunun üzerine yandaşları
Fronde des Princes’i (İkinci Fronde)
başlattılar. Bu ayaklanma Conde’nin serbest
bırakılması ve Mazarin’in kendi isteğiyle
sürgüne gönderilmesiyle sonuçlandı. Bir
süre sonra naibelik görevini yürüten Kraliçe
Anne d’Autriche ile anlaşmazlığa düşerek
güneybatıda bir ayaklanma başlatan (Eylül
1651) Conde, İspanya ile ittifak kurdu ve
Paris üzerine yürüdü. Turenne’in komutasındaki
kraliyet ordusuna karşı bir süre
başarıyla direndiyse de, siyasal ve askeri
açıdan zayıflayınca Paris’ten ayrıldı (Ekim
1652), İspanyolların hizmetine girerek başkomutan
oldu. 25 Kasım 1654’te Fransız
yönetimince gıyabında ölüme mahkûm
edildi.
Kraliyet ordusuna karşı dört yıl çarpıştıktan
sonra, Dunes Çarpışması’nda (14 Haziran
1658) kesin bir yenilgiye uğradı. Pireneler
Barışfnın imzalanmasından sonra (1659)
Paris’e döndü. Bağlılığıyla XIV. Louis’nin
gözüne girdiyse de uzun süre askeri görevlerden
uzak tutuldu. Bu arada Polonya kralı
seçilme girişiminden Louis’nin desteğine
karşın bir sonuç alamadı. Sonunda 1668’de
İspanyolların elindeki Franche-Comte’ye
yönelik bir sefere komuta etmekle görevlendirildi.
On beş gün gibi kısa bir süre
içinde Artois, Besançon, Dole ve Gray’yi
aldı. Böylece XIV. Louis’nin tam güvenini
kazanarak Turenne ile birlikte Felemenk
Cumhuriyeti üzerine gönderilen ordunun
komutanlığına getirildi (1672). Arnhem yakınlarında
Ren Irmağım geçerken yaralanmasına
karşın, savaşı sürdürerek Alsace’ı
saldırılara karşı savundu. 11 Ağustos
1674’te İspanyol Felemenki’ndeki Seneffe’
de Orange prensinin ordusunu durdurdu,
ardından Oudernarde’deki kuşatmaya son
verdi. Ertesi yıl Turenne’in ölümüyle saldın
tehdidiyle karşı karşıya kalan Alsace’a yeniden
gitti. Avusturya’nın ünlü komutanı
Raimondo Montecuccoli’yi Haguenau kuşatmasını
kaldırmaya ve Ren Irmağının
gerisine çekilmeye zorladı. Bu, son seferi ve
zaferi oldu. Sağlığının bozulması üzerine
Chantilly sarayında sakin bir yaşam sürdürdü
ve ailesini, dostlannı ve çok sevdiği
yazar ve ressamları çevresine topladı.