Çilkat dokuması

Çilkat dokuması, Kuzey Amerika’da Pasifik
Kıyı Bölgesi Yerlilerinin en kuzeydekileri
olan Çilkatlann dokuduğu bir tür uzun
giysi ve örtü. Sözcük daha genel anlamda,
bu Yerlilerin dokuduğu her türlü giysi için
de kullanılır. Tlingit dil grubundan olan
Çilkatlar, Alaska kıyısında Cape Fox ile
Yakutat Koyu arasında otururlar. Bu tür
uzun giysileri üretenler yalnızca onlar değildir.
Ama Avrupa kültürleriyle ilk ilişkilerin
başladığı dönemden beri en nitelikli ve
güzel desenli dokumalan Çilkatlar yaratmıştır.
Çilkat giysisi yayıldığında dikdörtgen
biçimindedir, yalnız eteği ters “V” harfi gibi
açılır. Kenarlan ve eteği püsküllerle süslüdür.
Çözgü iplikleri sedir ağacı lifinden, atkı
iplikleriyse dağ keçisi ya da dağ koyunu
yününden yapılan bu dokumanın Çimmesyan
Yerlilerinden alındığı sanılır. Genellikle
beyaz, san, siyah ve mavi ya da yeşilden
oluşan renkler doğal boyalardan elde
edifir.
İlk Çilkat giysilerindeki desenler kumaşın
üstüne boyayla yapılırdı. Son 200 yıldır
kabile kadınlan desenleri, erkeklerin levhalara
çizdikleri renkli örneklere bakarak
oluşturmaktadır. Birçok Yerli kabilesinde
olduğu gibi, canlı yaratıklan canlandıran
desenlen yalnızca erkekler yapabilir; kadınlar
ancak soyut geometrik örgeler üretebilir.
Ama giysileri süsleyen bu görünüşte
soyut desenler, aslında kabilelerin simgesi
olan hayvan ya da ruhlann gelenekselleşmiş
betimleridir. Kuzeybatı Kıyı Bölgesi Yerlileri
üç boyutlu bir nesneyi iki boyutlu yüzey
üstünde betimlemek için, onun her yönden
görünüşünü vermişlerdir. Örneğin bir Çilkat
giysisinin üstünde bir balinanın hem sol
yandan, hem tam karşıdan, hem de sağ
yandan görünüşü yan yana yer alabilir. Bu
üçlü betimlemenin üstünde de bir röntgen
filmindeki gibi, balinanın içi çizilmiş olabilir.
Sanatçı, giysinin üstüne hangi hayvanı
dokuduğunun anlaşılması için, onun belirleyici
özelliklerini açıkça belirtir. Örneğin,
kurdun burnunu uzun, ayınınkini kısa
yapar.
Çilkatlar dize kadar inen gömlekler de
dokurlar. Bunlann desenleri uzun giysilerinkine
benzerse de, daha küçük bir yüzeye
yapıldığı için o kadar etkileyici olmaz.
Çilkatlar aynca tozluklar ve kenarlanm
421 çim hokeyi
kürkle süsledikleri dans önlükleri de dokumaktadır.