Vites

Ben- :inli ve dizel motorlu taşıtlarda güç ve hız değiştirmeyi ! ağlayan dişli donanımı. Taşıt ilk harekete geçerken, hız ! :azanırken, yokuş çıkarken ve inerken tekerleklerden ı notora değişen yükler intikal eder. Motorun devamlı yüksek devirde dönmesi hem yakıt sarfiyatını arttırır İ tem de mekanik akşamların hasara uğramasına sebep olur. Farklı büyüklükteki yükleri en iktisatlı şekilde 1 arşılamak üzere motor devrinin değiştirilmesi, bir başka ifade ile motor gücünün değiştirilmesi istenilir. ] lu işlem dişli gruplarından meydana gelen vites dona- 1 ıımı ile sağlanır.
Taşıt hızı vites kademeleri ile değiştirilir. Vites kademeleri motor krank şaft devri ile tekerlek şaft devrinin < ranma uygun dişliler seçilmek suretiyle temin edilir, /ites fişlileri vites kutusu denilen bir muhafaza içerisindedir. Vites kutusu motor ile difransiyel kutusu ara- ¡ında yer alır. Vites donanımını motor şaftı ile i rtibatlandıran debriyaj donanımı, her vites kademe değiştirilmesinde irtibatı ayırmaya yarar. Vites dişli i aplan her hız kademesi için farklıdır. Vites kademesibüyüdükçe dişli çapı küçülür. Küçük viteste tekerlek şattı tarafındaki dişlinin bir devir dönmesine karşı motor şaftı tarafındaki dişli birçok devir yapar, ilk harekette, yokuşta ve ağır yük taşırken düşük vites kademesi kullanılır. Taşıt hız kazandıkça vites kademesi büyütülür. Vites dişlilerinin birbirine kolay geçip birleşmesi için kenarlan kesik ve yuvarlaktır. Ayrıca vites kademeleri dişlilerinin devirlerini eşitlemeye çalışan, sinkronize ağırlık düzenleri vardır. Vites kademeleri elle değiştirildiği gibi otomatik vites donanımları ile otomatik olarak da değiştirilebilir. Otomatik vitesli vasıtalarda vites kolunu ileri, nötr, geri veya park konumuna almak yetişir. Ayrıca debriyaj yoktur. Otomatik vites, tork konverteri ismi verilen akışkanlı bir kaplin ile birlikte plamet dişli grubundan meydana gelir. Vites değişmeleri gaz pedalına basarak motor şaft devrini arttırdıkça tekerlekdeki yüke bağlı olarak kendiliğinden olur. Otomatik vites, taşıtın iktisatlı ve düzgün seyrine yardımcı olması, ayrıca kullanma kolaylığı sağlanması ile oldukça avantajlıdır. Bakım, tutum zorlukları yüzünden küçük güçlü taşıtlarda el vitesleri kullanılır.