YALITKAN

Sesi, ısıyı ve elektrik akımını
çevreye iletmemek maksadı ile kullanılan maddeler.
Yalıtkanlar, ses, ısı ve elektrik enerjisinin çevreye yayılmadan,
kayıpsız olarak muhafazasına ve nakline yardımcı
olurlar. Yalıtkanlar kullanma maksadına uygun
olarak seçilir. Ses için iyi bir yalıtkan, elektrik akımı için
uygun olmayabilir. Tatbikatta yalıtkanlar en çok elektrik
konularında ve ısı üretm e ve naklinde
kullanılmaktadır.
Elektriki Yalıtkanlar: Elektriki yalıtkandan beklenilen,
iletken tarafından taşınan elektronlann kayıp vermeden
kullanılacağı cihaza ulaştırılmasıdır. Elektriki
yalıtkanlarda aranılan hususlar yalıtkanlık direnci (tecridiyet),
dielektrik kuvvet, güç faktörü ve dielektrik sabitidir.
Bir iletkende elektrik akımı belli bir potansiyele
(gerilim) akıtılıyorsa elektronların çevreye yayılmaması
için yalıtkanlık direncinin yüksek olması ¡azımdır. İletken üzerindeki potansiyelin çevredeki daha
düşük seviyedeki potansiyele elektron atlaması yapmaması
için de dielektrik kuvveti yeterli olmalıdır. Bütün
bu özelliklere rağmen yine bir miktar kayıp söz konusudur.
Bu kayıpların düşük olması için, yalıtkan güç faktörünün
düşük olması lâzımdır. Güç faktörü ısı ile
orantılı olarak artar. Yalıtkanda istenilen bir husus da
bünyesinde tutabildiği elektrik yükü (şarj) miktarıdır.
Buna yalıtkanın dielektrik sabiti denir.
İyi bir elektriki yalıtkanda elektron akımını önleme
yanında yüksek ve düşük ısıya, mekanik sarsıntılara,
kimyevi maddeler, yağa, suya mukavemet de mühimdir.
Mika çok iyi bir elektriki yalıtkandır ama kırılgandır.
Teflon mükemmel bir yalıtkandır. Fakat çok
pahalıdır. Yalıtkanlar seçilirken kullanma yerlerine
göre özellikleri dikkate alınır. Dielektrik kuvveti
1000-5000 V arasında değişen, 1000C-250°C ısıya dayanıklı,
her türlü kimyevi, mekanik sarsıntıya dayanıklı,
su asit gibi sıvılar içinde çalışabilecek elektrik aletlerinde
kullanılmaya elverişli silikonlu, epoksili,fenolik, polietilenli,
asfalt türü muhtelif özelliklerde vernikler yalıtkan
olarak kullanılmaktadır. Yalıtkan malzeme olarak tatbikatta
kağıttan, poliester emdirilmiş pamuklu ve cam
elyafı kumaşlardan, asbestostan ve ısıtıcı dirençlerde
magnezyum oksitden de istifade edilir. Bir iletken veya
elektrik cihazında bazan birkaç tür yalıtkan birlikte
kullanılır. Mika, fiber levha, teflon yalıtkanlar daha
ziyade iletkenler arasında levha halinde bulunur.Isı Yalıtkanları: Termal yalıtkanların ana görevi ısı
kaybını önlemektir. Bu tür yalıtkanlar dolgu ve yansı­
tıcı olmak üzere iki cinstir. Yalıtkan seçimi işin cinsine,
ısı miktarına, mekanik şartlara, işin ekonomisine
bağlıdır.
Dolgu yalıtkanı olarak maden talaşları, bitki lifleri,
asbestosla karışık kalsiyum silikat, ateş tuğlası gibi maddeler
kullanılabilir. Bunlar aralarındaki hava boşlukları,
ısıyı iletmemeleri ile ısı kayıplarına mani olurlar.
Yansıtıcı yalıtkanlar umumiyetle alüminyum ince
levha, alüminyum kaplı kağıt ve kumaş metaller üzerine
parlaklık sağlayan bir kaplama metodu ile elde edilen
malzeme olabilir. Bunlar ısıyı yansıttığı için arka taraflarına
geçişe izin vermemiş olurlar.
Isı yalıtkanların 0°C ile 3000°C arasında tatbikat
sahası vardır. Düşük derecelerde sıvı hidrojen ve helyum
ısı yalıtkanları ile çevrilmiş muhafazalarda saklanır.
Roket ve uzay araçlarında 3000°C üstünde ısı
artışlarına karşı kapsül ve donanımlan koruyucu yalıtkanlar
vardır.