denizhıyarı

Echinodermata (derisidikenliler)
filumunun Holothuroidea (ya da Holothurioidea)
sınıfını oluşturan 1.100 kadar
omurgasız deniz hayvanı türünün ortak adı.
Denizhıyarları 2-200 cm uzunluğunda, 1-20
cm kalınlığında, genellikle donuk koyu
renkli, bazen üstü pürtüklü olan yumuşak,
silindir biçimindeki gövdeleriyle gerçekten
hıyara benzerler. İç iskeletleri, derinin arasına
dağılmış, biçimi türlere göre değişen
çok sayıda ve çok küçük kireç levhacıklara
indirgenmiştir. Türlerin çoğunda, ağızdan
anüse kadar uzanan beş sıra tüp ayak
bulunur. Anüs hem solunum, hem boşaltım
deliğidir. İçeriye çekilebilen 10-20 kadar
dokunaç ağzı çepeçevre kuşatır. Hayvan,ağız dokunaçlanyla çamurlan karıştırarak
ya da deniz dibini kazarak bulduğu organik
maddelerle ve küçük su canlılarıyla beslenir.
Genellikle dipte, çamurların ya da
kumların üstünde ağır ağır sürünerek
ilerler.
Denizhıyarlarmm birçok türü, çoğu kez bir
saldırgandan korunmak için, bazen de yalnızca
fizyolojik nedenlerle iç organlannı
anüsten dışarı fırlatıp sonradan yenileyebilir.
Bazı türler, gene anüsten fırlattıkları
ince yapışkan ipliklerle düşmanlannı sararak
hareketsiz hale getirir ya da şaşırtarak
kaçar. Carapus cinsinden incibalıkları, başlan
dışarda kalacak biçimde denizhıyarlarının
anüs boşluğuna yerleşerek asalak yaşar.
Denizhıyarlarmm bazı türleri, küçük hayvanları
öldürecek kadar güçlü bir zehir
salgıladığından, Büyük Okyanusun güneyindeki
adalarda yaşayan balıkçılar, balıkları
sersemletmek ya da öldürmek için bu
türleri ezerek suyunu denize karıştırırlar.
Bütün okyanuslara dağılmış olan denizhıyarlarmın
büyük bölümü sığ kıyılarda, b azılan
ise çok derin sularda yaşar. En zengin
tür çeşitliliği Hint Okyanusunda ve Büyük
Okyanusun batısında görülür. Özellikle
Holothuria cinsinin 80-100 kadar iri ve
pürtüklü türü Büyük Okyanusun güneybatısındaki
mercan resiflerinde çok boldur. Bu
resiflerde avlanan Holothuria, Stichopus veThelonota cinsinden denizhıyarlarmm haşlanmış,
kurutulmuş ya da tütsülenmiş etinden,
başta Çin olmak üzere birçok ülkede
çorba yapılır. Bir zamanlar Yeni Gine ve
çevresindeki adalardan bütün Asya ülkelerine
pazarlanan çorbalık denizhıyarı eti o
yörede trepang adıyla, Batı ülkelerinde ise
bu sözcüğün Piçin İngilizcesindeki karşılığı
olan bâche-de-mer (denizküreği) adıylabilinir