Aim. Bergsteigerıjn), Bergsport, Alpirıismus
(m), Fr. Alpinism (m), İng. Mountaineering,
Alpinism. İnsanoğlunun erişilmesi zor olan zivreleıe
çıkma arzusundan doğan bir çeşit spor. Bu arzu
insanı en zor şartlarda bile yılmadan başarıya ulaştırmaya
zorlar. İşte dağcılık insanların tabiata karşı gücünü
isbat etme duygusunun bir ifadesidir. Bu
sebeplerdir ki, gerek deney ve gerekse araçların yardımıyla
günümüzde başlı başına bir spor olmuştur. Ağır
bir spor olduğu için hem güç hem de ruhsal yönden
sağlam kişiler tarafından yapılabilir. Soğukkanlılık ve
ani kara r verme, son noktaya varıncaya kadar tehlikeleri
göze alabilmek esastır.
Sağlam kişilerin yapabileceği bir spor olduğundan,
bu spora başlayacak olanların tam teşekküllü sağlık
kurullarından rapor almaları lâzımdır; yoksa 2000-4000
m. mesafelerden sonra Dağ hastalığı (Dağ tutması)’na
yakalanmaları muhtemeldir. Bu rahatsızlık kandaki
oksijen basıncının azalması sonucu ortaya çıkar. Orta
kulakta ve bağırsakta bulunan havanın genişlemesi
sonucu, kulak ağrıları, solunum sıklıkları ortaya çıkar.
Bu d u r u m l a r o r t a y a ç ıkınca tırmanmaktan
vazgeçmelidir.
Dağcılık Malzemeleri: Rüzgâr geçirmeyen elbise,
yün çamaşır, özel ayakkabı, kalın çorap, başlık, kar
gözlüğü, buz baltası, üzengi, delikli çivi, tırmanma ipi,
pusula, izci çakısı, piton, buz tırnağı, çekiç, halka, uyku
tulumu, burgu,’‘ takoz, barometre ve çok yükseklere
çıkıldığında oksijen tüpü.
Dağcılık Terimleri:
1 — Birbirine halatlarla bağlanmış guruba, (kafile),
2 — Yamaç üstündeki düzlüklerde ağaç veya taştan
yapılmış evlere (Dağ evi),
3 — Fırtınalı havalarda geçici olarak barınmaya
mahsus küçük dağcı kulübelerine, (Kulübe sığınak)
4 — Tırmanılması güç yerlerde herhangi bir ihtimale
karşı sökülmeden bırakılan halata, (Sabit halat),
5 — Keçi ve katırların ilerlemesine elverişli taşlık yol,
(Keçi yolu)
6 — Deniz seviyesinden olan yüksekliği ölçmeye
yarayan alete (Antimetre),
7 — Dağcıların tırmanışta karşılaşabilecekleri tabiî
engeller, (Buz, buzullar bölgesi, kar, çığ, kasırga),
8 — Buzulların vadiye yürümesi (Kayma)
9 — Dağcıların aşacakları engelleri; (Çok sarp ve dik
eğilimli kaygan yerlere),
10 — Hatasız tırmanışlara; (Kolay ve serbest
tırmanış),
11 — Dağcılık sporunda geri plânda dağcı işçileri
tecrübeli önderleri (Klavuz, taşıyıcı, eğitmen ve sığınak
bekçisi)
12 — Kayalık ve dik yamaçlara, (Duvar kayalar),
13 — Kaya duvarının yatay kısmına (Teras),
14 — Birbirine çok yakın iki kaya duvarı arası boşluğu
(Düz kayalar koridorları),
15 — Düşey bir kaya ile dışarıya doğru dik açı
yapan çıkıntı duvara (Dam),
16 — İki sarp yüzeyin birleştiği yatay tepe çizgisine
(Mahya),
17 — Bir çatlak üzerinde buzul köprüsüne; (Kaya
gagaları, buzul çatlaklan köprü),
18 — İki kılçık çizgisi arasındaki oyuk bölgeye
(Eyer),
19 — Bir kaya duvar üzerindeki büyük kayalık
çıkıntıya (Mahmuz),
20 — Bir yanı kapalı küçük vadiye (Körboğaz),
21 — Buzul kütlesinin bloklar olarak parçalandığı
bölgeye (Buzul boğaz) denir.
Tırmanma Tekniği: Yokuşta yürürken yorulmamak
için (S) çizerek çıkmalıdır. Çok dik yerlerden inerken
ağırlıklarını topuklarına vermelidir. Çok yorulmamaya
ve terlememeye dikkat etmelidir. Az su içmelidir. Dik
kayalara tırmanırken ayaklarla iyi basmalı ve sağlam
tutunmalıdır. Gücünü ve iradesini zamanında ve
yerinde kullanmalıdır. Çıkışlarda az mola vermeli
yuvarlanacak kaya ve çığ tehlikesini daima göz önünde
bulundurmalıdır.
Dağa Tırmanmada Güçlük Dereceleri:
1. Derece Güçlük: Ellerden ya.arlanmaksızın tırmanılan
hafif eğimli sırtlar.
2. Derece Güçlük: Ellerden arasıra yararlanmayı
gerektiren hafif eğilimli sırtlar.
3. Derece Güçlük: Tırmanılması güç yerler dik
yamaçlar.
4.Derece Güçlük: Halat kullanmayı ve iyi bir dağcılık
tekniğini gerektiren, tırmanılması çok güç dik, fakat
ellerle tutmaya elverişli yamaçlar.
5. Derece Güçlük: Tutulması çok güç, halatsız tırmanılması
imkânsız dik engelli yamaçlar.
6. Derece Güçlük: Dik olduğu gibi yüzeyleri kaygan
kayalık. Buraya tırmanmak için halat ve çivilerden
başka üzengi kullanmak gerekir.
Türkiye’de Dağcılık Sporu: Türkiye’de hemen her
mevsim tırmanmaya elverişli dağlar bulunmaktadır.
Umumiyetle bu spo. ülkemizde üniversite gençleri tarafından
yapılmaktadır. Yurdumuzda yeni yeni tanınan bu
spor gün geçtikçe gelişmektedir.
Yurdumuzda dağcılık sporuna elverişli dağlar:
Doğu Anadolu Bölgesi: Nemrut Dağı: (3056 m),
Suphan Dağı: (4434 m), Hakkâri Cilo Dağları: Bülbültepesi
(3487 m). Kisak Tepesi (3742 m), Suphandurak
(4116 m). Buzullarıyla ünlü Gelyaşin (4168 m), Cihanderede
(3794 m)’dir. Sat Dağları (3800 m), Küçük
Ağrı Dağı (3925 m), Büyük Ağrı Dağı (5165 m), Munzur
Dağları (3300-3500 m) arasında değişmektedir.
Erciyes (3916 m), Haşan Dağı (3258 m).
Güney Anadolu Bölgesi: Aladağlann (Niğde) en yüksek
tepesi 3756 m olan Demirkazık’tır. Turansanlar,
Kızıl yer (3654 m), Turasan (3499 m), Boruklu (3448 m)
Kıyma Tepe (3825 m).
Marmara Bölgesi: Uludağ (2545 m).
Karadeniz Bölgesi: Kargar Dağlan, Kaçkar (3932
m), Vergenik (3709 m), Hu n u t 3510 m, Varoş 3458 m.
Marsis ile Şavval tepeleri 3400 metreyi geçen
doruklardır.
Rekortmen Dağcılık: 1786 Fransız Paccord ve Boluent
4810 m. yüksekliğindeki Cervin Tepesi’ne, 1897
İngiliz Chympe 4478 m. yüksekliğindeki Cervino
Tepesi’ne, 1897 İsviçreli Zurbriggen ve İngiliz Fit Zigereld
Tongamdaki 6010 m. yüksekliğindeki Klinanjora
Tepesi’ne, 1899’da İngiliz H.J. Mackinder Arjantin’
deki 7040 m. yüksekliğindeki Acancagya dağı’na, 1950’
de Fransız Mavire Herzo ve Luisla Chenal, Nepal’daki
8091 m. yüksekliğindeki Anna Puma Dağı’na, 1953’de
Yeni Zellandalı E. Hillary ve Nepallı N. Tensing Nepaldeki 8882 m. yüksekliğindeki Everest Dağı’n a tırmanmışlardır.
Bayan dağcılar olarak 1950 yılında Claude
Kogan 8135 m. yüksekliğindeki Chonyu Dağı’nın 7550
m’sine ulaşmıştır. Yine Tibetli iki bayan doğuda 7595
m. yüksekliğindeki Kongur Tiube Dağı’na tırmanmayı
başarmışlardır.