zehâvî

zehâvî; Irak velîlerinden. İsmi Muhammed bin Molla Ahmed olup Bâbân Emirleri sülâlesindendir. Feyzî lakabıyla da bilinir. Bilâhare Bağdat’ta müftü olunca, Muhammed Feyzî, Müftî Zehâvî adıyla meşhûr oldu. 1793 (H. 1208) târihinde Süleymâniye kasabasında doğdu. 1890 (H.1308) târihinde Bağdat’ta vefât etti. Babasının terbiye ve hi- mâyesinde büyüdü. Süley- mâniye’deki medreselerde okudu. Babasının Zaho’ya gitmesi üzerine bir müddet orada kaldı. Sonra çeşitli medreselerde çeşitli âlimlerden ders gördü. Şeyh Abdullah Harpanî’den mantık ve fıkıh ilmi öğrendi. Mârûf Nuhûdî’den de bir mikdâr okuduktan sonra Senendec’e giderek orada Şeyh Muhammed Saîd Tahtî’den kelâm ilimlerini tahsil etti. Hocasının vefâtı üzerine büyük kardeşi Şeyh Kâsım’in yanına gitti. İlmî çalışmalarda bulundu. Sâvcüblağ’da Molla Muhammed’den okuyup icâzet, diploma aldıktan sonra Süleymâniye’ye döndü. Abdurrahmân Paşa Mescid’ine müderris tâyin edildi. Orada talebe yetiştirmekle meşgûl oldu. Şeyh Mustafa Berzen- cî talebeleri arasındaydı. Muhammed Zehâvî bir ara Kerkük’te Ahmed Bey Mescid’inde müderris olarak oradaki talebelerle meşgûl oldu. Sonra Bağdat’a gitti. Hizmetlerine orada da devâm etti. Müderrislerin reisi ünvânı ve
rildi. Günlerini ve gecelerini okutmak ve okumakla geçirdi. İlme çok hizmetleri oldu. Molla Hüseyin Peş- derî, Abdurrahmân Kara- dağî, Molla Muhammed, Şeyh Haşan, Molla Abdullah, Molla Ali Kızılcî, Şeyh Abdullah Haşan, Molla îsâ Hesnâvî yetiştirdiği önde gelen âlim ve velîlerden idiler. Muhammed Zehâvî 1853 târihinde Irak’a müftü tâyin edildi. Verdiği fet- vâlar ile Müslümanların müşküllerini çözdü. Aynı zamanda şâir, edib bir zâttı. Şiirleri vardır. Muhammed Zehâvî hazretlerinin çocuklarının en meşhûru âlim bir zât olan Şeyh Saîd Zehâvî’dir. O da babası gibi müftîlik makâmına yükseldi.
Muhammed Zehâvî vefât ettiğinde, ilim sâhip- leri; “Âlimin ölümü âlemin ölümü oldu” dediler.
1) Ulemâünâ fi Hidmet-il-İlmi Ved’dîn; s.517