YARA,

Alm. Verletzung (t), Fr. Tort, mal, prejudice(f),
İng. Injury, hurt. İnsan vücuduna dıştan yapılan etkilerin
meydana getirdiği sınırlı tahribat. Ameliyat kesisi, trafik,
endüstri kazalan yara meydana getiren dış etkilerdir.
Deri ve doku bütünlüğünün bozulması, kanama,
şekil bozukluğu, organda vazife bozukluğu ve ağrı
belirtilerine göre yaraların teşhisi yapılır, yerleri belli
olur.
Yaralar ağırlık derecesine göre, basit sathi yaralar,
hafif yaralar ve ağır yaralar olarak üçe ayrılır. Dış
görüntüsüne göre sıyrık, bere, ezik, yırtılma, yanlma,
kesikler, delinme, yanık, haşlanma ve nakroz diye isimlendirilir.
Yaralanma ve yaralar adlî tipin en geniş
konularındandır.Yara çeşitleri
1. Bir alet ve vasıta ile yapılan yaralar.
-Kesici alet yaraları (kesik yaralar)
-Kesici-delici alet yaralan
-Kesici-ezici alet yaraları
-Delici (batıcı) alet yaralan
-Ezici cisim yaralan (ezikler)
-Ateşli silah yaralan
2. Patlayıcı cisimlerin açtığı yaralar.
3. Ateş ve sıcaktan yanmalar, yanıklar
haşlamalar
4. Elektrik yanıkları
ve
5. Kimyevi maddelerin açtığı yaralar.
6. Işınların açtığı yaralar.
Kesici aletlerle (ustura, jilet, bıçak, cam gibi yalnız
kesici vasfı olan aletlerle) ve keskin kenan bulunan her
türlü aletle açılan yaralara ’“kesik yaralar” denir. Kesici
aletler yalnız yumuşak dokuları keser, kemik zarını
ayırır, kemiklere çentik yapabilir.
Tabanca ve tüfekle atılan kurşun, saçma gibi cisimlerin
açtığı yaralara “ateşli silah yaraları” denir. Ateşli
silahların türüne göre vücutta değişik vasıfta yaralar açılır. Basit bir yaranın düzelmesinde önce küçük damarlar
genişler, kapiller damar duvarının geçirgenliği artar
ve serum, akyuvarlar yaralı sahaya geçerler. Yara kenarında
teşekkül eden fibrin ağı sadece o bölgeyi örtmekle
kalmaz, aynı zamanda açılmış olan küçük kan damarlarını
da tıkar. Böylece kanamanın durmasına da yardım
eder. Fibrinin büzülme kabiliyeti ve kuvveti yara kenarlarını
birbirine yaklaştırır. Zamanla yara kenarlarında
bulunan bağ dokusunun hücreleri çoğalırlar ve fibrin
ağının üzerine yerleşirler. Enzim faaliyeti ile fibrin hollejene
döner ve zedbe dokusu teşekkül ederek yara
kapanır.
Cerrahide ameliyat kesisi ile meydana gelmiş olan
yara, tekrar dikilerek, yara kenarları karşı karşıya getirilir.
Tıpta buna “perprimum” yara iyileşmesi denir.
Böyle yaralarda dikişler yedinci günde alınır.
Bazı yaralarda yara kenarlan herhangi bir sebeble
ayrı kalabilir. Bunlarda yara dibinde tamirat başlar,doku teşekkül ederek yara kenarlan büzülür. Böylece .
yara dokusu yarayı kapatır. Bu tip yara iyileşmesine I
“persekundum” tipi denir. Trafik, ündüstri kazaları, *
harp yaraları böyle iyileşir. Bu yaralar çok kirlidir. Cerrahi
kliniklerine çoğu zaman geç ulaşırlar. Doku harap
olmuştur. İçinde yabancı cisimler vardır. Bazen ilk yardım
yerinde çok sıkı sarılmış ve dolaşımı bozulmuş j
olarak cerrahi kliniğine ulaşmış olur. Vitamin azlığı,
vücuttada çok su kaybı, açlık, karaciğer sirozu, kanda
fibrinojen ve albümin azlığı, ur, yaranın iyileşmesinde j
gecikmeğe sebep olur.
Trafik ve endüstri yaralannda yara çok iyi temizlenmelidir.
Narkoz uygulanan veya sadece yara bölgesi
uyuşturulan hastanın yarası antiseptikli sularla yıkanır. |
Ölü dokular ve yabancı cisimler çıkarılır. Kanama varsa ‘
kontrol edilir. Çok harap Ve kirli yaralara dren konur ve
seyrek dikişlerle yara kapatılır. 3-4 üncü günü yara
kızarır, ağrır ve içinden iltihap gelirse bir kaç dikiş i
alınır. Yara açılır ve her gün pansuman değiştirilerek
temiz tutulur. Yara çevresini en iyi temizleyip, mikropdan
anndıran madde zefirandır. Yara içine temas ettiril- .
mez. Çünkü canlı dokuları öldürür. Alkol ve i
tentürdiyot da böyledir. Yara için antibiyotikli su ve
kremlerle korunur.
YARA BAKIMI, (Bkz. Pansuman)