LÂHIK BİN HUMEYD

Tâbiînin büyüklerinden,
fıkıh âlimi ve muhaddis. İsmi Lâhık
bin Humeyd bin Saîd bin Hâlid bin Kesîr
bin Hubeyş ibni Abdullah bin Sudûs esSudûsî
el-Basri’dir. Basra’da doğmuş ve
büyümüştür. Uzun müddet sonra Horasan’
a yerleşmiş ve orada 100 (m. 718) yılında
vefât etmiştir. 101 veya 106’da vefât ettiği
de rivâyet edilmiştir.
Lâhık bin Humeyd; Ebî Mûse’l Eş’ârî,
Hz. Hasen, Hz. Muâviye, İmrân bin
Husayn, Semure bin Cündeb, îbni Abbâs,
Mugîre bin Şu’be, Umm-ül mü’minîn Hz.
Hafsa, Ümmü Seleme, Enes bin Mâlik,
Kays bin Ibâd ve birçok hadîs âliminden
hadîs-i şerif rivâyet etmiştir. Katâde, Enes
bin Şîrîn, Ebû-t-Teyyâh, Süleymân etTeymî,
Âsim el-Ahvel, Habîb bin eş-Şehid,
Ebû Hâşim er-Rummânî, Imrân bin
Hudeyr, Nuh bin Rebîa, Yezîd bin Hayyân,
Mukâtil bin Süleymân, Ebû Cerir ve birçok
Tâbünden zât da Lâhık bin Humeyd’den
hadîs-i şerif rivâyet etmişlerdir. İbni Sa’d,
el-lclî, ibni Hirâş, O’nun sika (güvenilir,
sağlamı Tâbünden, Basralı ve çok hadîs-i
şerîf rivâyet eden bir zât olduğunu
söylemişlerdir.
Lâhık bin Humeyd (r.a.ı çok ibâdet eden,
haramlardan sakınan, haramların kalbin
zehiri olduğunu beyan eden bir mübârek zât
idi. Va’z ve sohbetlerinde bütün mü’minlere
de haramlardan sakınmağı tavsiye ederdi.
İnsanların haramlardan sakınmaları, akıllan
ile ölçülürdü. En akıllı kimsenin Allahü
teâlânın men ettiği, yasak ettiği şeylerden
en çok sakınan kimse olduğunu bey^n eden
14. asır ortalarında Mısır’da, Memlûk Sultânı
Nâsır adına pirinçten yapılmış üzeri altın ve
gümüş ile işlenmiş, ibrik tepsisi.
Lâhık bin Humeyd: “Akıllılann en akıllısı
haramlardan ençok sakınan kimsedir”
buyurmuşlardır. Çünkü akıl hak ile bâtılı
ayıran bir mî’yâr, bir ölçüdür. Haramlara
dalan bir kimsede âhıret aklı bulunmadığı
açıktır. Zekâ ise akıldan daha başkadır.
Lâhık bin Humeyd (r.a.y bunlan beyanla
“İnsanların en akıllısı olan kimse, haramlardan
sakınması en şiddetli olan kimsedir”
buyurmuştur.
Hakîki namaz kılmak saâdetine eren
büyük velîlerden olan Lâhık bin Humeyd,
uzun uzun namaz kılar ve hiç boş vakit
geçirdiği görülmezdi. Buyurdu ki “Namazlann
en efdali kıyamı (ayakda durması; çok
uzun olan namazlardır. İbâdetlerden en kıymetlisi
en efdali de, haramlardan ve şüpheli
şeylerden en çok sakınılarak yapılan
ibâdetlerdir.” Müslümanlann ihtiyâclan
için, onlann menfaatlan için çalışan Lâhık
bin Humeyd, dâima iyilik yapılmasını
emrederdi. Buyurdu ki: “Alacaklından borcunu
almaman mümkün ise bunu yap, alacağım
alma. Hakkını almayı hak ettikten
sonra, bu hakkını alacaklına terketmen,
senin için büyük bir mükâfattır, âhırette
senin için büyük bir ecir vardır.”
Fıkıh ve kelâm öğrenmeye çok ehemmiyet
verirdi. Fıkıh ilmini bilmeden, hiçbir
amelin doğru olmayacağım beyân ederdi.
Buyurdu ki “Bir kimsenin fıkıh öğrenmesi
Kur’ân-ı kerimi yeteri kadar öğrendikten
sonra, tamamım ezberlemesinden daha
faziletlidir.”
İbni Abbâs’dan (r.a./ rivâyetinde İbni
Abbâs (r.a.y buyurdu ki; “Resûlullahın
(s.a.v./ bayrağı siyah, sancağı ise beyaz
idi.”
1) Hilyet-ül evliyâ cild-3,’sh-112
2J Tehzîb-üt tehzib cild-11, sh-171
3) Tehzib-ül esmâ cild-2, sh-70