YÜZ

Alm. Gesicht (n), Fr. Fare, figüre (1), visage (m),
İng. Face. Başın ön kısmında alında saçların bitim
yerinde başlayıp, kulak önünden çene altına kadar sınırlanan
bölge. Yüzde alın kemiği, göz çukuru kemikleri,
üst çene kemiği, alt çene kemiği, elmacık kemikleri ve
şakak kemiklerinin bir kısmı yer alır. Yüzün hareket
eden uzuvları, alın, göz kapaklan, yanaklar, burun
uçlan, alt çene ve dudaklardır. Alın derisinin hareketi,
ince, geniş ve örtülü bir adale ile olur. Aym zamanda
gözleri, yummaya da yardımcı olur. Üst göz kapaklannın
hareketiyle gözleri tamamen yummak mümkündür.
Alt göz kapakla nnın hareketine ihtiyaç kalmamıştır.
Yanaklarda çiğneme işini gören kuvvetli adeleler vardır.
Üst çene hareket etmez. Alt çene hareket eder. Üç hareketi
vardır. Ağzı açma, kapama ve çiğneme-öğütme
hareketi. Yüzün adaleleri; ağız çevresi kasları, burun
adaleleri, baş derisini hareket ettiren kaslar, çiğneme
kaslan ve göz çevresi kaslandır.
Yüzün sinirleri fasiyal (ana yüz) sinir ve bunun dallan
ile trigeminus siniridir. İnsan yüzü tipleri ırklara
göre farklılık arzeder.Kara ırkda bütün vücut derisinde olduğu gibi yüz
derisinde de, gözündeki iriste ve kıllarda melanin denen
kara madde vardır. Alt çene kemiği ileri doğru uzundur.
Burun yassıdır. Yzündeki kıllarıma seyrektir. Dudakları
kalındır. Sarı ırkda, deri rengi sarımtırak veya bakır
rengindedir. Yüz kısa ve enli, elmacık kemikleri büyüktür.
Göz koyudur. SibiryalIlar, Moğallar, Eskimolar ve
Amerikalı kızılderilileri bu gruptandır. Beyaz ırkın
kesin yüz vasıfları mevcut değildir. İnsanların çoğu bu
ırktandır ve dünyanın |ıer tarafına yayılmışlardır.Yüzün umumi görünümü tıbbî açıdan çok büyük ehemmiyeti
haizdir. Bazen hemen teşhis koydurtabilecek
belirtiler taşıyabilir. Eskiden beri hekimler yüz ifâdesinden
mânâ çıkarmışlarda’. Yüz ve gözlerin ifadesinden
kişinin karekteri, zekâ durumu hakkında fikir sahibi,
olunabilir. Korku, şaşkınlık, heyecan, bunalma, kızgınlık,
ümitsizlik, ağrı ve ızdırap gibi değişik durumlar yüz
ifadesinden anlaşılabilir. Akıl hastalıklarının bazıları ve
zekâ geriliği de yüze bakılarak tanınabilir.
“Hipokrat yüzü” denen yüz manzarasında gözler
çukura kaçmış, burun sivrilmiş, göz kapaklan düşmüş,
yanaklar çökük, alt dudak sarkıktır. Kaşeksiden veya
ağır hastalıktan ölmek üzere olan kimselerde görülür.
Parkinsonizm denilen asabiye hastalığında yüz ifâdesi
z, maske gibidir. Miksödemde (tiroid yetersizliği)
bütün yüz şiş gibi durur. Göz kapaklan şiştir. Dudaklar
kalın, burun kaba, dil büyüktür. Deri kuru ve kalındır.
Kaşların dış kısımları dökülmüş olabilir. Doğuştan olan
tiroid yetersizliği (Kretenizm=cücelik) göz yuvarlak,
dudaklar kaim, dil ağıza sığmıyacak kadar büyük, göz
kapaklan şiştir. Alın buruşuktur. Toksik guatrda her iki
göz dışan fırlamış gibi görünür. Akromegali denilen
hipofiz bezi hastalığında ve jigantizm (devlik) de kafatası
ile birlikte yüz de büyür ve uzar. Alt çene uzun ve
öne fırlamıştır.
Böbreküstü bezinin fazla çalışmasıyla mütarafiK
Cushing hastalığında ve aşın kortizon tedavisi görenlerde
yüz yuvarlaklaşır (aydede yüz). Yanaklar, dudaklar
kırmızıdır (pletora). Alında akneler bulunur.
Gerdan belirginleşmiştir. Kadınlarda kıllanma (hirşutizm)
da mevcuttur. Hirşutizm, yüzde ve gövdede erkek
tipi kıllanmaya denir. Cüzzamda yüz derisinde ve deri
altı dokusundan kalınlaşma ve fındık büyüklüğünde
şişlikler meydana gelir. Kaşlar döklür. Yüz felci gelişebilir.
Yüz şekli arslan yüzüne benzer. Müzmin alkoliklerin
yüzleri yorgun görünümde, yanaklar ve burun kırmızıdır.
Üzerinde telanjiektaziler (genişlemiş kapiller
damarlar) mevcuttur. Gözler de kırmızıdır. Sol kalb
kulakçığı ve karıncığı arasındaki mitral kapağın darlı­
ğında yanaklar kırmızı, dudaklar mordur. Aort kapağı­
nın yetersizliğinde ise yüz soluktur. Ağır tam kalb
yetersizliğinde ve sağ kalb yetersizliğinde yüz menekşemsi
kırmızı, burun ucu, dudak ve kulaklar morarmış,
boyun toplar damarlan şiştir. Yüz renginden anemi
(kansızlık) anlaşılmaz. Soluk olanlarda alyuvar sayısı
normal, normal renklilerde ise eksik olabilir. Anemiyi
anlamak için göz kapaklannın içine bakmak gerekir.
Sanlıkda önce göz akında san renk ortaya çıkar. Kuvvetli
sanlıklarda yüz de sapsandır. Kızamık, kızıl,
çiçek-, kızamıkçık gibi hastalıklarda yüzde döküntü
meydana gelir. Böbreküstü bezi yetersizliği olan Addi•on
hastalığında yüz esmerleşmiştir.
Yüzde şişlik bulunduğunu farketmek güç bir iştir.
Y&zde şişlik göz kapaklanndan başlar. Çünkü göz
kapaklannın deri altı dokusu gevşektir. Had nefritte ve
müzmin nefritin ani şiddetlenmelerinde, nefrotik sendromda
ve trişinozda göz kapaklannda ve yüzde şişlik
bulunması tipikdir. Tam kalb yetersizliğinde hem yüz
şişer hem de boyun toplardamarları genişleyip, belirginleşir.