ZEHİR,

Aim. Gitt, Fr. Poison, İng. Poison. İnsan veya
canlı vücuduna girince kimyevî tesiriyle, organların
vazifesini bozan, hatta öldürebilen maddelere verilen
ad. Aslında zehirin umumî bir tarifi yapılamaz. Keçi,
yirmi gram morfin yiyip, sıçramasına devam eder. Oysa
morfin zehirdir. Ada tavşanları zevkle belladon yer de
müteessir olmaz. Tuz rûhu zehir olamaz. Zira insan
midesi bizzat bunu yapıyor ve hiçbir zararı olmuyor.
Zehirli ve faydalı maddelerin tam tarifini yapmak çok
güçtür. Çünkü:
a. Zehir, bunu alan canimin nev’ine tâbidir. Keçiye
zehir olmayan morfin insan için zehirdir.
b. Zehir, aynı cinse mensup canlıların şahsiyetine de
tâbidir. Babaya zararsız olan sigara, üç yaşındaki çocuğunu
öldürür.
c. Zehir, alınan miktara tâbidir. Her cismin bir dayanabilecek
miktarı vardır. Ancak bu miktardan fazlası
j .
zehirdir. En şiddetli zehir bildiğimiz siyanürlerin kanda
dolaşan miktarı zehirlemez. Mideye doldurulan beş
litre su ise, insanı öldüren zehirdir. Hatta yeni doğan bir
bebek için bir bardak su zehirlidir.
a. Zehir alışmağa da tâbidir. Alışmış bir ihtiyara
dokunmayan sigara miktarı, ilk defa içen ihtiyarı
öldürebilir.
e. Zehir, zamana da tâbidir. Sabah ac karna içilen
bir büyük sigaranın zehir tesiri, öğle yemeğinden sonra
içilen aynı sigaranın tesirinin on katıdır.
f. Zehir, beraber alındığı diğer maddelere de tâbidir.
Aynı miktar kafeini hâvi çay ve kahvenin tesirleri başka
başkadır. Aynı miktarda ispirto bulunduran absent ile
şarabın zehir tesirleri de farklıdır.
Amerika’daki vahşilerin oklarının ucuna sürdükleri
kûrûr (Curare) ismindeki zehir, adaleyi hareket ettiren
sinir uçlannı felce uğratır. Adale hareket edemez. Kûrûr
zehirlerin en fenâsıdır. Ağrı yapmadığından, insan
zehirlendiğini anlamaz. Elini, ayağını oynatamıyarak
yere yıkılır veya taş gibi dikilip kalır. Görür ve işitir ise
de, gözünü kırpamaz. Dilini oynatıp bağıramaz. En
son teneffüs adaleleri uyuşarak, ses çıkaramadan ölür.