ALİ BİN FUDAYL BİN IYÂD

Hadîs
âlimi. Künyesi, Ali bin Fudayl bin Iyâd bin
Mes’ûd bin Bişr-et-Temîmî. Abbâd bin
Mansûr, Abdülaziz bin Ebî Revvâd, Leys
bin Ebî Süleym. Zeyd bin Bekir ve Muhammed
bin Sevr es-San’ânî’den ilim öğrenip
rivâyette bulundu. Kendisinden, babası,
Ibn-i Uyeyne, Ebû Bekir bin Iyâş, Şihâb
bin Abbâd, Ebû Süleymân ed-Dârimî,
Ahmed bin Abdullah bin Yûnus ve başkaları
ilim öğrenip hadîs-i şerif rivâyet ettiler,
îmam-ı Nesâî, O sika (Hadîs ilminde güvenilir
bir zâtıdır” buyurdu. Hatib el Bağdadî
diyor ki: “Verâ’ ı (şüphelilerden sakınmasıı
çok idi.”
Birgün ağlıyordu Babası Fudayl (r.aı
“Yavrucuğum, niçin ağlıyorsun” diye
sordu. Buyurdu ki, “Ey babacığım! Eğer
kıyamet günü bir araya gelemezsek, hâlimiz
nice olur? Onun için ağlıyorum”.
Bunun üzerine Hz, Fudayl buyurdu ki,
“ Yavrucuğum Abdullah bin Mübârek (r.a ı
buyuruyor ki, Allahü teâlâ için dünyadan
kesilen kimsenin hali ne güzeldir.” Ali bin
Fudayl (r.aı bu sözleri duyunca düşüp
bayıldı.
Süfyân bin Uyeyne (r.aı buyuruyor ki:
“Fudayl bin Iyad ve oğlu kadar Allahdan
korkması çok olan kimse görmedim.” Hz.
Fudayl buyuruyor ki: “Birgün oğlum Ali’
yi, evin avlusunda şöyle söylerken gördüm
“Yâ Ali, ateşten kurtuluş ne zaman?”
Fudayl bin Iyad (r.aı buyuruyor ki “Küfe’
de bir keçimiz vardı. Birgün başkalarının
arpalarından yemişti. Bundan sonra o
keçinin sütünden içmedik, lbn-i Mübârek
buyuruyor ki, “Zamanımızda insanların en
üstünü, Fudayl ve oğlu Ali’dir” Havf
(Allahü teâlânın azabından korkmakı ve
Reca (Allahü teâlânın rahmetinden ümidli
olmak ı ve faziletleri hakkında anlatılan
kıssalar çoktur. (Bkz. Fudayl bin Iyad(r.aı
Birgün Ali bin Fudayl bir kimsenin, “O
gün insanlar, âlem lerin Rabbi için
(Ona hesab vermek için kabirlerinden;
kalkacaklar” (Mutaffifin sûresi-6ı âyet i
kerîmesini okumakta olduğunu duydu.
Bunun tesiri ile bayıldı ve yere düştü. Birgün,
Ali bin Fudayl (r.aı ağlıyordu. “Seni
ağlatan nedir?” diye sordular. “Bana zulmedene,
yânn Allahü teâlânın huzûruna
çıkıp da, hiçbir sebep yokken niçin zulmettiği
kendisine sorulunca, hiçbir cevap veremiyecek
olan kimseye acıyorum da onun
için ağlıyorum” buyurdu.
Hz. Fudayl bin Iyad’a, oğlu Ali’nin (r.aı
“Yalnız başıma öyle bir yerde olsam ki, ben
in s a n la r ı görsem , am a in sa n la r
görmeseler” dediğini söylediler. Hz. Fudayl
“Keşki oğlum Ali (r.aı, sözünü tamamlasaydı
ve deseydi ki; “Öyle bir yerde olsam
. ki* insanlar beni, bende insanları
* görmesem” buyurdu.
• Babasından bir müddet önce vefat etti.Vefât etmesine sebep şu idi ki, Ali bin
Fudayl (r.a /, Kur’ân-ı kerimden bir sûreyi
sonuna kadar dinlemeye tahammül edemez
düşüp bayılırdı. Bir defasında, birisi
“El-Kâria” sûresini okuyordu. Ali bin
Fudayl bunu dinlerken düşüp bayıldı. Baktılar
rûhunu teslim etmiş.
1) Hilyet-ül-evliya, cild-8, sh. 297
2) Tehzib-üt-tehzîb, cild-7, 373