Aachen

Hollanda, dilinde aken, Fransızca aix-la-chapelle, Almanya! njn kuzeybatısında, Kuzey Ren-Vestfalya (Nordrhein-Westfalen) eyaletinde (Land) kent. Aachen’ın belediye sınırları batıda Belçika ve Hollanda’ya kadar uzanır. Eski Roma döneminde Aquisgranum adıyla bilinen birkaplıca kentiydi. 8. yüzyılda Charlemagne* m en sevdiği ikametgâh haline gelince, imparatorluğun ikinci önemli kehti ve Batı bilim ve kültür dünyasının merkezlerinden biri oldu. 936’da I. Otto’yla başlayarak 16. yüzyıla değin Alman krallarının çoğu Aac- hen’da taç giydiler. 12. yüzyılın sonlarında tahkim edilen ve 1166 ile 1215’te bazı yerel yönetim haklan kazanan Aachen, y. 1250’de imparatorluğa bağlı serbest kent oldu. Fransa sınınna yakınlığının doğurduğu güvensizlik ve Kutsal Roma-Germen İmparatorluğumun merkezinden uzak oluşu nedeniyle 16. yüzyılda önemini giderek yitirdi. 1562’den sonra da taç giyme törenleri Frankfurt am Main’da yapılmaya başladı. Aachen tarihte birçok barış konferansına sahne olmuştur. 1668’de İntikal Savaşanı, 1748’de Avusturya Veraset Savaşı’m sonaerdiren konferanslar bunlar arasındadır. Fransa’nm 1794’te işgal ettiği, 1801’de de resmen topraklarına kattığı Aachen, Viyana Kongresi’nde (1814-15) Prusya’ya verildi. 1818’de sonuçlanan Aix-la-Chapelle Kongresi ise Avrupa’nın Napoléon Savaşları sonrası durumunu düzenleyen toplantılardan biriydi. I. Dünya Savaşı’ndan sonra bir süre Belçikalıların işgaline uğrayan Aachen, II. Dünya Savaşı sırasında büyük hasar gördü. Müttefiklerin eline geçen ilk büyük Alman kenti oldu (20 Ekim 1944). Ortaçağdan kalma St. Foillan, St. Paul ve St. Nikolaus kiliseleri II. Dünya Savaşı sırasında tümüylç yıkılmalarına ya da ağır hasar görmelerine karşılık sonradan büyük ölçüde onarıldılar. Yaklaşık 1530’da Char- lemagne’ın sarayının yıkıntıları üstünde kurulan ve içindeki görkemli imparatorlar salonuyla tanınan belediye binası da restore edildi. Oldukça az hasar gören Aachen Katedrali iki ayn üslubu yansıtır. 790-805 arasında, Ravenna’daki S. Vitale örnek alınarak yapımı gerçekleştirilen Charlemagne’ın Palatine Şapeli Karolenj-romanesk, yaklaşık 1355’ te eklenen koroyeri ise gotik üsluptadır. Şapeli çevreleyen galeride (Hochmüns- ter), uzun süre taç giyme törenlerinde kullanılan Charlemagne’m mermer tahtı (Königsstuhl) bulunur. Charlemagne’m mezar taşımn üzerinde, I. Friedrich (Barbaros- sa) tarafından 1168’de armağan edilen bronz bir avize asılıdır. Katedralin zengin hazine dairesinde ortaçağ el işçiliğinin güzel örnekleri ve yaklaşık yedi yılda bir hacılara sergilenen kutsal emanetler vardır. Kentin öbür önemli yapıları Suermondt Sanat Müzesi ile pazar meydanında yer alan ve üzerinde Charlemagne’m heykeli bulunan çeşmedir. Aachen Uluslararası Basın Müzesi 16. yüzyıldan bu yana yayımlanan gazeteleri derler. Kentte, 1870’te kurulan Ren-Vestfalya Teknik Üniversitesi başta olmak üzere birçok öğrenim kurumuvardır. Aachen’in kükürtlü kaplıcalan da çok ünlüdür. Burtscheid banliyösündeki Schwertbad-Quelle kaplıcası, Almanya’nın en sıcak (76°C) doğal su kaynağıdır. Aachen hem demiryolu ulaşımının kavşak noktası, hem de önemli bir kömür havzasının sanayi ve ticaret merkezidir. Çevresinde, demir ve rçelik sanayisinin hemen her dalında etkinlik gösteren işletmelerin yanı sıra, tekstil, mobilya, Cam eşya, makine, dikiş iğnesi ve topluiğne- üretimine yönelik kuruluşlar bulunur. Nüfus (1989 tah.) 234.100.