Abdullah’ Bey

(m a c a r li), asıl adı k a r l e ü w a r d h a m m e rS ch m id t (d. 1799, Viyana – ö. 30′ Ağustos 1874, İstanbul) > Avusturya asıllı Osmanli hekim ve doğabilimci. Türkiye’de modern jeoloji/mineralöji ve paleontolojinin kurucularındandır. Viyana’da hukuk, tarırtı ve entomoloji okuduktan’sonra tıp’öğrenimi’ görerek hekim oldu*. 1838-48 arasında, zooloji alanında yaptığı çalışmalar sonucunda, kimi • eklembacaklılarda asalak olarak yaşayan tekhücreli canlı türlerinin varlığım keşfetti. 1848’deki’Viyana ayaklanmasından sonra gittiği Macaristan’da’askeri hekim olarak. çalıştı. Buradap* İstanbul’a giden, Hamnierschmidi, 1850’de Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne’de, ilmü’l-hayvânât (zooloji)’ ve ilmü’l-arz ve’l-maadin (jeoloji ve mineraloji) derslerini okutmakla görevlendirildi. Ancak Avusturya’nın baskısı üzeri- 11e görevinden almarâk Şam şskerî hastanesine verildi. Burada Mûsjümânlığı kabul ederek Abdullah adını aldı. 1853-56 Kırıttı Şavaşı’nda Osmanli. ordusunda jıekim olarak. görev yapan Abdullah Bey’e miralây rütbesi verildi*. 1856’da İstanbul’a döndükten sonra Gülhane ve Haydarpaşa askeri hastanelerinde çalıştı. Tıbbiye’de önce zoö- lpji, daîia sonra jeoloji ve mineraloji öğretmeni oldu. 1870’te Tıbbiye’de Târih-i Tabîi Numunehânesi’ni (Doğa Tarihi Müzesi) kurmakla görevlendirildi. 1’867’de Paris’te düzenlenen Uluslararası Jeöloji., Mineraloji ve Paleontoloji sergisine Osmanli Devleti adına katıldı. Burada, İstanbul Boğazı yöresinden topladığı yaklaşık 1.200 adet fosil ve jeolojik değeri olan taşı sergiledi. Bunlar arasından bir örnek E. de Verneuil tarafından Cryphaeus Abdullahi (1867) olarak adlandırıldı. Jeoloji ve mineralojiye ilişkin olarak Fransızca yazdığı kitap, İlmü’l-Arz ve’l-Maâdin adıyla İbrahim Lutfi Paşa ta
Macarlı rafından Türkçeye çevrilerek basıldı (1875). 1873-74’te yine Fransızca yazdığı ve ölümünden sonra yardımcısı Ali R,aşid Bey tarafından Fenn-i Hayvânât-ı Tıbbiye (1876) adıyla Türkçeye çevrilen kitabı Türkiye’de zooloji alanında yazılmış ilk kitaptır. Abdullah Bey aynca Türkiye’nin jeoloji, mineraloji ve paleontolojisi ile ilgili ilk özgün araştırmaları gerçekleştirmiştir.