Abdullah Efendi

(s a r i) (d. 1584 – ö . 1660, İstanbul), Mesnevi şerhiyle ünlü Türk mutasavvıf. Kuzeybatı Afrika asıllı olan babası Seyyid Muhammed, I. Ahmed döneminde (1603- 17) İstanbul’a yerleşti ve oğlunu Vezir Halil Paşa’nm eğitimine verdi. Derviş yaradılışlı olan Halil Paşa, Abdullah Efendi’yi, kendi şeyhi mutasavvıf şair Aziz Mahmud Hüdaî ile tanıştırdı. Abdullah Efendi, Hüdaî dergâhında on yıl inzivaya çekildi, sonralan Melâmiliğe de bağlandı. IV. Murad’ın Bağdat seferine (1635) rikâb-ı hümâyun reisi olarak katıldı. 1655’te devlet görevlerini bırakarak kendini bütünüyle tasavvufa verdi ve Abdî mahlası ile ilahiler yazdı. Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevi (5 cilt, 1870-71) adındaki Mesnevi şerhi ile ünü arttı. Bunun dışında Semerâtü’l-Fuad fi’l-Mebde-i ve’l Mead (1871) adlı tasavvuf büyüklerini anlatan yapıtı da önemlidir