Abdullah, Taaşi

tam adı abdullah bîn muhammed taaşİ, abdullahİ olarak da: bilinir (d. 1846, Sudan – ö. 24..Kasım 1899, Kordofan), Sudan’da Muhammed, Ahmed’ den (Mehdi) sonra dihsel hareketin ve devletin başına geçen siyasal ve dinsel önder. Abdullah, dine bağlılıkta ailesinin yolunu izledi. İlahi bir görevi oİd\ığunu ilan edçn Muhammed Âhmed, Mehdi olarak tanınmıştı. Abdullah, Mehdi’nin müridi oldu ve 1880 dolaylarında onun tarafından halife ilan edildi. 1885’te^ Mehdi öjynce Mehdi hareketinin önderi oldu. İşe iktidarını sağ
lam temellere-oturtmakla başladı Mehdi1 nin açık seçik biçimde, Abdullah’ı kendin-, den sonraki önd^r olarak belirlemiş olmasına karşın Mehdr yanlılarının hir1 kesimini oluşturan eşraflar bu, kararı bozmaya.çalışta lar. Hareketin en önemli ^yönetim: noktalan-* mn denetimini güvence altına alan, ve Meh-j di yanlılarının dinsel yönden en içtenlikli kesiminin desteğini kazanan. Abdullah, bu: muhalefeti etkisizleştirmeyi başardı. Mehdi gibi dinsel ilhamlar aldığı iddiasındâ bulunmadı ama,, onun.aracılığıyla kendisine tann- sal buyruklar geldiğini öne sürerek olabildiğince aynı havayı yaratmaya çalıştı., Abdullah,, Mehdi’nia başlattığı .yayılmacılığı sürdürerek j kendisini destekleyen dağr-* nîk unsurları enayi biçimde denetleyebileceğini inanıyordu, Habeşlere karşı saldırı-, lar düzenledi ve Mısır’ı, hedef alan hir istila hareketi başlattı.*.Ancak kuvvetlerinin Mısır köylüsünden sağlayabileceği desteği1 <çok abartmış,..buna, karşılık İngiliz-Mısır askeri gücünü de yeterince değerlendirememişti. Sonuçta birlikleri l$89’da Mısır’da kesin.bir yenilgiye uğradı. Korktuğunun tersine, İiigiliz-Mısır kuvvetleri Nil boyunca ilerlemediler. Buna karşılık Abdullah, kıtlığın: ve Doğu Sudan’daki askeri yenilgilerin neden olduğu sorunlarla karşı karşıya- kaldı. İktidarına- yönelik en büyük tehdit Kasım, 1891’de ayaklanan eşraftan geldi. Ancak bu ayaklanmayı geniş boyutlara ulaşmadan denetim, altına almayı ve muhaliflerinin siyasal gücünü kurmayı başardı., r i • Bundan« sonraki dört yıl boyunca güvenli bir ortamda hüküm – sürerek’ iktidarını sağlamlaştırma olanağı bulduv -Kıtlık ve* geniş çaplı askeri seferlerin* yol açtıği ‘masraflar, son buldu. Abdullah, yönetim politikasını, halkın* daha kolay .benimseyebileceği bir biçimde değiştirdi. Vergi yükünü hafifletti. Mülazimiye adıyla, sadakatinden emin-olduğu yeni bir askeri kuvvete oluşturdu. Ancak İngiliz-Mısır kuvyetleri 1’896’da Sudan’ı istila hareketine, yeniden başladılar, Abdullah hemen .hemen iki yıl direndiyse* de İngiliz makineli tüfekleri karşısında tutunamadı. Eylül 1898’de, başkenti .Omdur- man’dan kaçmak -zorunda kaldı. Yine de yanında önemli sayılabilecek bir’ordu vardı. Sudan’ın Ocak 1899’da imzalanan Gorido- minium Antlaşmasıyla-neredeyse bir İngiliz protektorası durumun^, gelmesi .çok sayıda- Sudanlının ve Mısırlının tepkisini çekince, Abdullah yeniden, destek toplama; umuduna kapıldı. Ancak 24 Kasım 18Ş9’da bir İngiliz birliği Mehdi’nin geride kalmış olanı son izleyicilerine karşı bir saldırı düzenledi. Abdullah çarpışma sırasında,öldü.