VURUNTU

1. Isıl mot. ve Oto. Yakıt
karakteristikleri motor karakteristiklerine
uymadığında, motorun çalışması sırasında
meydana gelen olay. (Vuruntu sonucu,
motor boğuk bir gürültüyle çalışır, faydalı
güç düşer, motordaki organlar mekanik
aşınmaya uğrar.) [Eşanl. DETONASyon.]
(Bk. ansikl. böl.) —2. Oto. ve Isıl
mot. Gerek ateşleme düzeneğinin ayarsızlığından,
gerek biyel kolu başındaki ya
da ayağındaki aşırı boşluktan kaynaklanan
ayırtedici bir dizi boğuk gürültü. —3.
Vuruntu yapmak, ateşleme avansı iyi ayarlanmamış,
karışım oranının düzensiz ve
yanmanın normal zamanlarda gerçekleşmediği
bir motorda krank mili üzerinde
darbeler ve patlama sesini andıran gürültüler
meydana getirmek.
—Kim. Vuruntu önleme, bir yakıtın vuruntuya
karşı gösterdiği direnci artırmak üzere
gerekli önlemleri alma; bu direnç deneysel
olarak benzenin oktan derecesiyle
ifade edilir. || Vuruntu önleyici, patlamalı
motorların yakıtlarına konarak vuruntuyakarşı
direnci artıran katkı maddesi. (Vuruntu
önleyici olarak organometal bileşikler,
özellikle de kurşun tetraetil kullanılır.)
—Mak. san. Bir mekanizmada, genellik
le bir gürültü ya da bir sarsıntıyla kendini
belli eden anı hız değişimi.
—Petr. san. Vuruntu artırıcı, vuruntuyu artırmak
ve oktan indisini azaltmak için bir
yakıta katılan madde.
—ANSIKL. Isıl mot. Vuruntu, genellikle bütün
yüzeyi boyunca eşit biçimde soğutulmayan
silindir kafasındaki “sıcak noktala
rın etkisiyle meydana gelen bir erken
ateşleme yüzünden, gazların silindir içinde
düzensiz olarak yandığı durumlarda
ortaya çıkar. Vuruntuya neden olan öteki
etkenler şunlardır: tam olarak atılamayan
yanmış gazların çok sıcak birikimler oluşturarak
daha sonraki emme zamanında
yakıt karışımına temas edip bu karışımı tutuşturması;
ateşleme avansının iyi ayarlanmaması.
iyi durumda olan bir motorda bile vuruntunun ana nedeni, sıkıştırma oranı
çok yüksek bir motorda oktan indisi (sayısı)
düşük bir yakıtın (normal benzin) kullanılmasıdır.
Vuruntuya yol açan nedenler
gibi bu olayı ortadan kaldırmaya yönelik
önlemler de çok çeşitlidir: silindir içinin temizlenmesi,
silindir içinde türbülansa neden
olan gazların süpürülr.ıesi, ısıyı tüm
yüzeye eşit olarak dağıtan ve şiddetli bir
ışıma yayan hafif alaşımdan (genellikle
alüminyumlu) bir silindir kafasının kullanılması,
otomatik avans sisteminin ve ateşleme
avans ayarının motordaki yük değişmelerini
hesaba katacak biçimde geliştirilmesi,
yani modern “elektronik ateşleme”
sisteminin kullanılması.
Kurşun tetraetil ya da çevre kirlenmesini
önlemek için son zamanlarda kullanılmaya
başlayan vuruntu önleyici maddeler
gibi bileşiklerin yakıta katılması, vuruntu
şiddetini azaltır ya da tümüyle ortadan
kaldırır Bir benzinin oktan indisi ne kadar
büyükse, vuruntuya yol açmadan ateşleme
avansı ve sıkıştırma oranı da o kadar
artırılabilir.