îshâk bin Râheveyh

Hadîs ve fıkıh âlimlerinin büyüklerinden. İsmi Îshâk bin îbrâhim el-Mervezî olup, künyesi, Ebû Ya’ kûb’dur. Babası, Mekke-i mükerreme yolunda doğduğu için, yolda doğdu ma’ nâsma gelen (Râheveyh) denildi. Ebû Ya’ kûb îshâk (r.a.), îshâk bin Râheveyh adıyla meşhûr oldu. 161 (m. 777) senesinde doğdu, 233 (m. 848) de Şa’bân’m 15. (Berât) gecesinde Nişâbûr’da vefât etti. Hadîs ilminde sika (güvenilir) fyir zât olup, fıkıh, tefsîr ve diğer ilimlerde de çok yüksek idi. îlim öğrenmek, güvenilir zâtlardan hadîs-i şerîf almak için, Irak, Hicaz, Yemen, Şam ve başka yerlere gitti. Süfyân bin Uyeyne, Ibn-i Uleyye, Cerîr, Beşir bin el-Mufaddal, Hafs bin Gıyâs, Süleyman bin Nâfi’ el-Abdî, Mu’temir bin Süleymân, Abdullah ibni Mübârek, Abdürrazzâk, îsâ bin Yûnus, Ebî Muâviye, Şuayb bin îshâk ve daha birçok zâtlardan rivayetlerde bulundu. Kendisinden, Imâm-ı Buhârî, îmâm-ı Müslim, Ebû Dâvûd, îmâm-ı Nesâî, Ahmed bin Hanbel, Muhammed bin Rafi’, Yahyâ bin MaînMuhammed bin Eflâh, Ebü’l-Abbâs es- Serrâc ve başka zâtlar rivâyette bulundular. Hâfizası fevkalâde kuvvetli olup, yetmiş bin hâdîs-i şerifi ezbere bilirdi. İşittiği hadîs-i şerifi hemen ezberler, ezberlediğini de unutmazdı. Haram ve şüphelilerden çok sakınır, hattâ, şüpheli olmak korkusuyla mübahla- rin çoğunu terkederdi. Çok ibâdet ederdi. Hanefî mezhebinde idi. îmâm-ı Şâfiî’nin (r.a.) sohbetlerinde de bulundu. Mısır’a gittiği zaman Imâm-ı Şâfiî’nin (r.a.) eserlerini yazıp topladı, Imâm-ı Şâfiî’nin eshâbmdan sayılmaktadır. Ebû Dâvûd el-Haffâf diyor ki, “Ishâk bin Râheveyh bize, önce ezbere onbir bin hadîs-i şerîf yazdırdı. Sonra, bu hadîs-i şeriflerin hepsini, bir harf ziyâde ve noksan olmaksızın, birer birer kitâbmdan okudu.” Imâm-ı Ahmed biri Hanbei buyurdu ki, #<lbn-i Râheveyh, bizce, müslümanlann yüksek imâmlarından biridir. Fıkıh ilminde çok derin idi.” Mürre, “Ishâk, müslümanlann imâmlanndan bir imâmdır” buyurdu. îmâm-ı Nesâî, “îshâk, sika (güvenilir) ve emîn imânlardandır” ^buyurdu. ‘ Sâlihlerden Ali bin Seleme el-Kerâbîsî gördüğü bir rü’yâsım şöyle anlatıyor; “Ishâk bin Râheveyh’in bulunduğu mahalleden bir kamer (ay) semâya yükseldi. Sonra tam çıktığı yerden başka bir yere düştü. Sabah olunca rü’yâda gördüklerimi hatırlayıp, onların bulunduğu mahalleye geldim ki, vefât ettiğini söylediler. Ayın düştüğünü gördüğüm yerde, onun için kabir kazıyorlardı.” / Dârimî (r.a.) buyuruyor ki, “Ishâk bin Râheveyh (r.a.) sıdkda (doğrulukda)i zâmanında herkesden ileride idi.” Hatib el-Bağdâdî diyor ki, “Ebû Ya’kûb Ishâk bin Râheveyh (r.a.), Hâdîs ve fıkıh ilmini, hıfz (hâfiza kuvvetliliği), sıdk (doğruluk), vera’ (şüphelilerden salanmak) ve zühdü (şüpheli olmak korkusuyla mübah- lann çoğunu terk etmek) kendisinde toplamıştı.” f Ishâk bin Ibrâhim Râheveyh’in (r.a.), hadîse dâir olan “Kitaba müsned”i çok kıymetlidir,