Fenarî İsa Camii,

İstanbul’da, Vatan caddesinde
bugün cami olarak kullanılan eski
bizans kilisesi. Bizans devrindeki adı Lips
Manastır kilisesi’ydi. Yapı ayrı devirlerde
yapılmış birbirine bitişik iki kilise iıe bunların
güneyindeki ek binadan meydana gelir.
önce kuzeydeki kilise, Konstanti-ıos
Lips tarafından bir manastırla birlikte yaptırıldı
(907). Bu yapı XI. ve XII. yy.larda
onarım gördü. Meryem’e ithaf ed’ldığıni
gösteren kitabesi bu sırada tekrar monte
edildi. Latin istilâsından sonra .mparat *
Mikhael Palaiologos V lII’in (1261-1282) karısı
Theodora tarafından bu ilk yapıya kuzeyden
bitişik olarak ikinci bir kilise eklendi.
XIII. yy. sonlarında güneye bir parekklesion
ve batıya bir dış narteki» ekle
nerek genişletildi. Narteks ile diğer bazı kı
sımlarda imparator ailesinin mezarları var
dır. XV. yy. m sonunda Fenarîzade Alı Efendi
tarafından zaviyeye çevrildi. Sonra
dan bir şeyhin adının eklenmesiyle Fer arı
Isa camii adını aldı. 1633’teki yangında harap
olunca sadrazam Bayram Paşa tarafından
tamir ettirildi ve bu sırada önemli değişikliklere
uğradı (1636). 19t8’deki yangından
sonra terk edilen cami restore edile
rek 1967’de yeniden ibadete açıldı.
Yapının çeşitli bölümleri, devir bak.m.ndan
da farklıdır. Kuzey kilise, Orta Bizans
devrinin özelliklerini taşır. Dört sütunlu
yunan haçı tipindedir. Ancak XVII
yy. tamirinde sütunları kaldırılıp yerle ine
büyük kemerler atılmış ve böylece İslâm
ibadetine daha uygun bir yapı elde edilmiştir.
Üst yapı sonradan değişmiş olmakla
beraber devrinin normal ve ölçülü özelliklerini
gösterir. Apsis cephesi de sade1 iği ile
giiney kiliseninkinden ayrılır.