esk. Fenerbahçesi, İstanbul’un
Anadolu yakasında Kalamış koyunu
doğudan sınırlayan yarımada. Ucunda bir
denif feneri yer alır. XVI. yy.da burada padişahların
bir bahçesi vardı; içinde şimdi
yıkıntıları görülen yapı da, Evliya Çelebi’ye
göre, Mimar Sinan tarafından yapılmıştı.
Fenerbahçe, XIX. yy. sonlarında
İstanbul’un seçkin bir gezi yeri oldu; hattâ
Anadolu demiryolundan buraya Feneryolu’nda
ayrılan bir şube yolu yapıldı. Fenerbahçe’nin
kıyılarında bugün deniz sporlarıyle ilgili
kulüp tesisleri, plaj ve gazinolar vardır.
(m )
Fenerbahçe köşkü, Kadıköy { İ s t a n b u l ) yakınlarında
Fenerbahçe’de Murad IV tarafından
yaptırılan köşk; Mahmud I zamanında
yıkıldı. (M)
Fenerbahçe Spor kulübü (FB), türk spor
kulübü. 1907 Yılında İstanbul’un Kadıköy
semtinde kuruldu. İlk kurucuları, Nurizade
Ziya Songülen (1886-1936), Şevkipaşazade
Ayetullah (1888-1918), Samipaşazade Necip
Okaner (doğ. 1892) Beylerdir. Ziya Bey başkanlığa,
Ayetullah Bey gener^fcekreterliğe,
Necip Bey de kaptanlığa getirildiler. Kulübe
amblem olarak adını aldıkları Fenerbahçe’nin
burnundaki fener, renk olarak da Fenerbahçe
çayırındaki papatyaların sarı-beyaz’ı
seçildi. «Asaf-Ziya, Haşan Sami-Ayetullah,
Mazhar, Necip-Fethi, Galip, Hüseyin,
Haşan, Nevzatx>tan kurulu ilk Fenerbahçe
futbol takımı 1909 yılı sonbaharında İstanbul
ligine katıldı. Bıi arada kulübün renkleri
sarı-lâciverte çevrilmişti.
Liglerdeki ilk iki yılda Fenerbahçe bir varlık
gösteremedi, üçüncü yılda ilk büyük başarısına
ulaştı. «Ali Said-Galip, Arif-Izzi,
Hüseyin, Sabri-Hikmet, Said, Haşan Kâmil,
Nuri, Miço»dan kurulu Fenerbahçe takımı
yaptığı 8 maçın 5’ini kazandı; 3’ünde berabere
kaldı; attığı 16 gole karşılık 5 gol yiyerek
namağlûp şampiyon oldu. Bunu, 1913
-1914 lig şampiyonluğu takip etti. Bundan
sonra faaliyetini futboldan başka çeşitli spor
dallarında da yürüttü; adı Fenerbahçe Spor
kulübü olarak değiştirildi. Kulüp 1914
yılında Kuşdili çayırında, Kurbağlıdere’nin
hemen yanındaki binaya taşındı. Millî mücadele
yıllarında Anadolu’ya silâh kaçırma
faaliyetine de katılan kulüp işgal kuvvetlerince
baskına uğradı. Mütareke yıllarında
İstanbul’daki işgal kuvvetleri futbol takımlarıyle
yaptığı maçlarda parlak galibiyetler
aldı. __
5-6 Haziran (1932) gecesi çıkan bir yangında
kulübün binası yandı; bir süre sonra da
kulüp bugünkü Fenerbahçe stadının bulunduğu
yerdeki binaya ve stadyuma sahip oldu.
Fenerbahçe özellikle futbolda büyük bir
başarıya ulaştı. Sarı-lâcivertli takım bugüne
kadar 40 resmî şampiyonluk kazandı. Bu
arada, 1922-1923 mevsiminde hiç gol yemeden
elde ettikleri şampiyonluk, bugün için
de bir dünya rekoru niteliğindedir. (1936-
1937 liginde de 1 gol yiyerek şampiyon oldular.)
Futbolun yanı sıra atletizm, basketbol, yüzme,
yelken, kürek, sutopu, atlama, hokey,
kriket, tenis, boks, eskrim, güreş, jimnastik,
bisiklet, voleybol, hentbol ve rugbi dallarında
da faaliyet gösteren Fenerbahçe
Spor kulübü bu dallarda da birçok şampiyonluk
kazandı; sporun bütün dallarında
türk millî takımlarına sayısız elemanlar
kazandırdı.
Fenerbahçe’nin futbol sahalarında, kazandığı
40 resmî şampiyonluk şunlardır: 1911-1912
İstanbul ligi, 1913-1914 İstanbul ligi, 1914-
1915 İstanbul ligi, 1920-1921 İstanbul ligi,
1922-1923 İstanbul ligi, 1929-1930 İstanbul
ligi, 1930 İstanbul şildi, 1932-1933 İstanbul
ligi, 1933 Türkiye şampiyonluğu, 1934 İstanbul
şildi, 1934-1935 İstanbul ligi, 1935 Türkiye
şampiyonluğu, 1935-1936 İstanbul ligi,
1936-1937 İstanbul ligi, 1937 Millî küme,
1938 İstanbul şildi, 1939 İstanbul şildi’, 1940
Millî küme, 1943 Millî küme, 1943-1944
İstanbul ligi, 1944 Türkiye şampiyonluğu,
1945 İstanbul kupası, 1945 Millî küme, 1945
Başbakanlık kupası, 1946 Millî küme, 1946-
1947 İstanbul ligi, 1947-1948 İstanbul ligi,
1950 Millî küme, 1952-1953 İstanbul Profesyonel
ligi, 1956-1957 İstanbul Profesyonel
ligi, 1958-1959 İstanbul Profesyonel ligi,
1959 Türkiye Millî ligi, 1960-196*1 Türkiye
ligi, 1963-1964 Türkiye ligi, 1964-1965 Türkiye
ligi, 1966-1967 Balkan kupası, 1967-
1968 Türkiye ligi, 1967-1968 Türkiye kupası,
1967-1968 Cumhurbaşkanlığı kupası, 1969
-1970 Türkiye ligi.
Bunun dışında Fenerbahçe’nin yarıresmî ve
Özel turnuva ve kupa maçlarında kazandığı
20 şampiyonluk da şunlardır: Osmanlı İttihat
ve Terakki Cemiyeti kupası (1914),
Turnuva kupası (1914), Şehzade Abdülhalirp
Efendi kupası (1920), Himayei Etfal kupası
(1920), Hilâliahmer kupası (1921), Türkiye
idman Cemiyetleri İttifakı kupası (1923),
Türkiye İdman ve Spor Âlemi kupası (1923),
General Harrington kupası (1923), Gold-Stream
kupası (1923), Tayyare Cemiyeti kupası
(1925), Ankara 19 Mayıs Stadı Açılış
Turnuvası kupası (1936), Gazeteciler Cemiyeti
kupası (1947), İzmir Fuarı kupası
(1952), Eva Peron kupası (1952), Çanakkale
Şehitleri Anıtı Turnuva kupası (1953),
Cemal Gürsel kupası (1960), Atatürk kupası’
(1964), Ali Sami Yen-Galip Kulaksızoğlu
kupası (1966), Spor-Toto Turnuvası kupası
(1967), Türkive Soor Yazarları Derneği