KENYA
Kenya, safari tutkunu turistlerin cenneti sayılabilecek uçsuz bucaksız bomboş arazilerle temel sorunların kaygı uyandırıcı boyutlara ulaştığı aşırı kalabalık topraklar arasında şaşılası aykırılıkların bulunduğu garip bir ülkedir. Nüfusun yaklaşık yüzde 60’ı ülke yüzölçümünün yüzde 8’inden daha küçük bir kesiminde yaşar. Bu durumu açıklayabilmek için ekolojiye ve tarihe bir arada bakmak gerekir.
Kenya Dağı (5 199 m), Rift Vadisi bölgesinin doğusunda, yanklı volkanik bir oluşumdur ve buzul erozyonu izlerini taşır.
Amboseti Parkı, Afrika’nın safari yapılan kesiminde dünyanın en güzel bitki ve hayvan koruma bölgelerinden birisidir.
İÇİNDEKİLER
fizikî coğrafya
BEŞERÎ VE İKTİSADÎ COĞRAFYA TARİH TOPLUM KÜLTÜR VE MEDENİYET
V/\
KENYA CUMHURİYETİ
Jamhuri ya Kenya [Svahiİicej – Rebuplic of Kenya [îngilizc< Uluslararası kod: KEN
Yüzölçümü: 582 646 km2 Nüfus: 29 000 000 [1998]
Nüfus yoğunluğu: 49,7 kişi/km2 Başkent: Nairobi (1 800 000 nüf.) [1997]
Resmî diller: Svahilice, İngilizce Dinler: Protestan % 26,5, Katolik % 26,4, çeşitli Hırist ler % 20,1, kabile dinleri % 18,9, Müslüman % 6 [198( Millî bayram: 12 Aralık (1963’te elde edilen bağımsızlı^ Para birimi: Kenya şilini (KES)
[1 şilin= 100 sent]Hükümet ve yönetim Anayasa: 1963’te ilan edilen Anayasa, devleti, üniter l olarak kabul eder; çok partililiğe 1991’de geçilmiştir. Kurumlar: tek dereceli seçimle 5 yıllığına seçilen Tem (14’ü atamayla gelen 202 üye), tek dereceli seçimle 5 y cumhurbaşkanı.
Yönetim birimleri: 8 eyalet.
Ekonomi GSMH: 8,66 milyar dolar [1996]
Kişi başına GSMH: 316,5 dolar [1996]
İthalat: 3,6 milyar dolar [1996]
İhracat: 2,2 milyar dolar [1996]
Eğitim ve sağlık Okuma yazma oram: yetişkin nüfusun % 59,2’sı (İÇ Ortalama ömür: kadın 63, erkek 59 [1990-1995] Çocuk ölüm oram: %o 62 [1991] Doğu Afrika’da ekvator üzerinde bulunan ve eski bir İngiliz sömürgesiyken 1963’ten sonra Commonwealth üyesi olan bu ülke Somali, Etyopya, Sudan, Uganda ve Tanzanya ile çevrilidir.
FİZİKÎ COĞRAFYA
Kenya topraklan, Rift Vadisi denilen tektonik çukurun çevresinde yayılır; Rift Vadisi aşağı yukarı meridyen çizgisini boyunca Batı Kenya’nın yarısını geçerek Cibuti’den Malavı’ye uzanan bir dizi çukurdan oluşan bir çöküntü alanıdır.
Yüzey şekilleri
Birçok şiddetli tektonik aşamadan geçen Rift’in oluşumu, doğudan başlayarak kuzeyde ve kuzeybatıda çöküntüden taşan genellikle bazalt yapısında büyük akıntılara yol açtı. Son derece düzgün olan Rift’in tabanı da yüksek bir bölge oluşturur; Tanzanya sınırından Natron Gölü seviyesine inmeden önce basamaklı olarak Turkana Gölü’nden Naivaska Gölü’ne kadar çıkar. Bu bölgede yer yer volkanlar yükselir (Longonot gibi) ve zaman zaman da yoğun meridyen kırıkları ağıyla kesilir. Rift’in her iki yanında, doğu ve batı yüksek topraklan farklı bir morfoloji sunar. Doğuya doğru oldukça düzenli planezler uzanır. Batıdaysa, tersine volkanik akıntılar daha küçük çaptadır. Kırıklarla kesilen taban, genellikle yüksek bloklar (Nandi ve Kisii ülkesi, Luhya yaylası) veya göçük kesimler (Victoria Gölü yakınlarında Kavi-rondo çukuru) biçiminde ortaya çıkar. Rift’in uzağında büyük volkan alanları, doğuda Kenya Dağı (5 199 m); batıda Elgon’un neredeyse düzgün kül konisi; kuzeyde Marsabit manzaraya hâkimdir. Kilimancaro (5 895 m), güneyde Tanzanya topraklarında yer alır.
Kuzey ve doğuda tekdüze alçak çevre kesimleri, tabanın düzleşmesinden (Nairobi ve Mombasa arasında Nyika ülkesinde olduğu gibi) veya volkan akıntılarından kaynaklanır. Mesela Marsabit bölgesindeki kıraçlık, kuraklıkla daha da önem kazanır. Tek tek yükseklikler buralara yer yer engebeli bir görünüş verir: tabanda çökelti kabartıları (Kamba, Taita) ve volkan konileri sıralarıyla (Chluyu) karşılaşılır. Yağışların yalnızca Somali sınırına kadar tarıma imkân verdiği kıyı şeridinde manzara yeniden çeşitlenir: tebeşirli ve Dördüncü Zaman çökeltilerinin farklı dirençlerinin yol açtığı yükseklik ve göçükler birbirini izler. Hint Okyanusu kıyısında mercan resifleri oluşmuştur.
İklim ve bitki yapısı
Her iki yarımkürede yer almasına rağmen, Ke nakları yetersizdir. Ekvator iklimi, ekim ve nişane yağmur mevsimini belirler. Alçak bölgeler 600 mn ğış alır; bu yağışlar tarım için sınır düzeyde kalırkı li otlakların yetişmesini sağlar. Yüksek kesimlere üstünde) ve Victoria Gölü yakınlarında yağışlar 1 tündedir. Yüksek topraklar ve alçak bölgeler arası lık, Kenya coğrafyasının belirgin bir özelliğini olu
Yağmurların genellikle yetersiz olması ve eng hidrografiyi kısıtlar. Pek az akarsu denize ulaşu ve Galana önemli akarsulardır. Kuzeybatıda, Ke Turkana Gölü’ne dökülürler.
Alçak bölgeler, kurak oluşumlu geniş alanlard akasyalı bozkırlar, çalılıklar hatta kuzeyde çöller, daha zengin, yamaçların yükseklik ve yönelimine j çek bir mozayik oluşturan bitki örtüsüyle dikk;
2 700 m’ler arasında görülen, insanların yok ettiği ni genellikle gökdarı (fil otu) ve köpekdişi (bir çeşit den bitki örtüsü alır. Daha yükseklerde, bambu be kilerle dolu bir yükselti ormanı ve dağ çayırlıklan elverişli yağışların yanı sıra, yüksek bölgeler tabaı labilecek toprağa karşılık yamaçlar boyunca değiş lan bakımından daha zengin topraklar içerir. Bö; arasındaki karşıtlıkların, kırsal ve tarım bölgeleri a dağılımın, aslında ekolojik temellere dayandığı aı
200
