KUTUP BÖLGESİNDEKİ KjER AVRUPALILAR
ra.czliler ve Ispanyollar Amerika’da ve Hindistan’da kur-sr. riçlü imparatorluk sebebiyle sahnenin önünü işgal edi-eî-î da, diğer Avrupa ülkeleri de daha alçak gönüllü bir şe-: ? _vük keşiflere katkıda bulunuyorlardı.
cansızlar
“:-1524’te I. François Floransak Verrazano’yu Hindistan’a ;ni bir yol bulması için, Kuzey Amerika kıyılarım keşfe Altı yıl sonra, Saint-Malo’lu gemici Jacques Cartier,
daha önce Fransız morina balıkçılarının uğradığı New Found-land etrafında keşif seferine çıktı. 1535’de Labrador’a vardı ve Saint Lawrence Nehri’nin halicini keşfetti. Bu yeni ülkenin sö-mürgeleştirilmesine karar verildi ve doğal yapısı Fransa’ya benzediği için burası «Yeni-Fransa» olarak adlandırıldı. 1541’de Cartier sömürgecileri götürmekle görevlendirildi, ama ilk yerleşimler 1544’ten itibaren terk edildi.
IV. Henri Kanada’nın sömürgeleştirilmesini yeniden başlattı. Kraliyet donanmasından Samuel Champlain’e Saint Lavvrence’i takip ederek Büyük Göller bölgesine kadar çıkması görevi verildi. 1608’de, ırmağa hakim kayalık platonun üzerine içinde bir mağaza da bulunan bir kale yaptı ve oraya «daralma» anlamına gelen Ouebec adını verdi. Sömürgenin başlangıcı çok orta halliydi. Ormanlarla kaplı ülkenin çayırlarında bizon sürüleri dolaşıyorsa da, orada ne altın ne de gümüş madenine rasdamak mümkündü. Kanada sadece, balıkçılar, avcılar, kürk tüccarları ve «kı-zılderilileri» Hıristiyan yapmak isteyen misyonerler için cazipti.
Birkaç yıl sonra Colbert, IV. Henri tarafından uygulanan politikayı yemden canlandırdı. 1660’dan 1672’ye kadar 4 000 Fransız köylüsünü Kanada’ya taşıttı. Yeni gelenler buralara yerleşip, Fransızca konuşan bugünkü Ouebec’in temel halkını oluşturdular. Zamanla kâşifler Fransız topraklarını genişletti. 1673’te Qu-ebecli tüccar Louis Jolliet ve cizvit rahip Marquette, Mişigan Gö-lü’nden güneybatıya doğru ilerleyerek Mississippi Nehri’ni buldular. Ona «Colbert Nehri» adım verdiler. İki kayıkla Arkansasla kavuştuğu yere kadar geldiler._ Sekiz yıl sonra, 1681’de Rouenlı Cavalier de La Salle, nehrin deltasına ulaştı ve 1682’de Meksika Körfezi’ne vardı. Kral XIV. Louis’in onuruna keşfedilen bu topraklara «Louisiane» adı verildi. Bu bölgeler ancak XVIII. yy’m başlarında değerlendirildi; 1718’de Nouvelle-Orleans (New Or-leans) şehri kuruldu ve kısa zamanda plantasyonlar ve zenci kölelerin emeği ile yaşayan ülkenin metropolü halin geldi.
Nicolas Villegaignon’unki gibi diğer Fransız kolonileştirme girişimleri de başarısızlıkla sonuçlandı. V. Karl’m Cezayir’e seferine ve birçok deniz seferine katıldıktan soma Nicolas Villegaig-non, 1555’de 600 protestam Güney Amerika’ya götürmekle görevlendirildi. Sefer Fransız Krallığı ve Cenevre hükümeti tarafından finanse edilmekteydi. Brezilya’ya vardığında Rio koyu «Antarktika Fransası» olarak adlandırıldı ve Fort-Coligny ve Henryville kuruldu. Oldukça kısa bir süre sonra Fransız Kalo-tikleriyle Protestanlar arasında büyük çatışmalar çıktı ve Ville-gaignon bir tiran gibi davrandı. Fransa’ya geri çağrıldı ve yerine Bois-le-Comte gönderildi ama bu arada Portekizliler gelmiş ve bu iki şehri yerle bir etmişlerdi. Bu sonuçlanmamış sömür-
Bir gümüş madeninde çalışan Amerika yerlileri. Ispanyollar daha önce Inkalann işlettiği bir maden ocağında (Cerro Rico) mita (angarya) usulünü uyguladılar. Bu zorla çalıştırma yöntemi sayesinde, yeni kurulan Potosi şehrinde,
1572 yılında 160 000 kişiden fazla insan toplanmıştı.
i
Avrupa’ya özgü hastalıkların kurbanı yerliler. «Floransa Kodeksindeki bu gravür çiçek hastalığına tutulmuş Amerika yerlilerini göstermektedir. (Lorenzo Kütüphanesi, Floransa, İtalya.)
