Stendhal

Stendhal

Fransız yazarı (Grenoble 1783-Paris 1842). Küçük yaş-

Fransız psikolojik romanının kurucusu sayılan Stendhal, Kızıl ve Kara (1830), Parma Manastırı (1839), vb. ünlü romanlarının yanı sıra, birçok yolculuk anlatısı ve çeşitli müzikçilerin özyaşamöykülerini yazmıştır.

ta annesi ölünce, sevmediği babasının yanında hüzünlü bir ömür sürmeye başlayan Stendhal (asıl adı Flenri Beyle’dir), hiç sevmediği öğretmeni rahip Baillon’a tep­ki olarak devrimci düşünceleri benimsedi. Yeni kurulan (1796) Grenoble Lisesi’ni bitirip, özellikle matematik derslerinde başarılı olduğu için, 1799’da Paris’te mü­hendislik öğrenimi görmeye gittiyse de, okula gitmek yerine başıboş bir yaşam sürmeye ve “komediler yaz­mayı” tasarlamaya başladı. Hastalanınca uzak akraba­ları tarafından bakılıp, akrabalarından albay Pierre Da- ru’nün önemli bir görevde bulunduğu Savaş Bakanlı- ğın’da çalışmaya koyuldu. Sonra, Daru’yle İtalya ordu­suna katılarak İtalya’ya gidip, 1800 sonunda süvari su­baylığına yükseldi. Fransa’ya dönünce ordudan ayrılıp (1802), babasından aldığı küçük bir parayla geçinerek, tiyatro oyuncularının dünyasına karıştı. Yeniden or­duya yazılıp, ‘1809’da Avusturya Savaşı’na katıldı. 1810’da Paris’e dönerek, Danıştay yardımcı üyeliğine getirilip, görevle Rusya’ya gönderildi (1812). Fransız ordusunun büyük çekilişi sırasında yedek güçlere erzak sağlamakla görevlendirilip, Paris’e ancak 31 Ocak 1813’te dönebildi. Napolyon’un yenilgisinden sonra iş­siz kalıp, Caspari’nin J. Haydn üstüne bir incelemesini Fransızca’ya çevirerek imzasız yayınladı. Yeni bir İtalya yolculuğundan sonra Stendhal adıyla Rome, Naples et Florence en 7677(1817’de Roma, Napoli ve Floransa, 1817) adlı yolculuk anlatısını yayınlayıp, aynı yıl ablası Pauline’le Milano’ya bir yolculuk yaptı ve bir Polonyalı subayın eşi olan İtalyan asıllı Mathilde Visconti Dem- bovvski’ye âşık oldu. Karşılık görmeyen sevgisinin et­kisiyle De I Amour (Aşk Üstüne, 1822)adlı kitabını ya­zıp, Fransa’ya dönerek (Haziran 1818). Merimee vb. sanatçılarla dostluk kurdu. Londra ve İtalya’ya yolcu­luklar yaptı.Racine et Shakespeare(Rac\ne vejShakes- peare, 1832’da yayınladı) adlı yapıtında romantizmin tanımını yapıp, yayınladığı Armano (1827) adlı ilk ro­manı hiç ilgi uyandırmadıysa da, vazgeçmeyerek, 1829’da Roma’da Gezintiler (Les Promenades dans Rome), 1830’da Kızıl ile Kara (Le Rouge et le Noir) adlı romanlarını yayınladı. Para sıkıntısı sürdüğü için Tem­muz monarşisi hükümetinden görev isteyip, Trieste konsolosluğuna atandı. Atanması Avusturya hükümeti tarafından onaylanmayınca, Civita-Vecchia konsolos­luğuna getirilip (1831), görevini titizlikle yerine getirdi ve düş kırıklığıyla sonuçlanan birçok gönül serüveni ge­çirdi. 1836’da izinli olarak üç yıl Paris’te kalıp Les Me- moires d’un Touriste (Bir Gezginin Anıları, 1838), Par­ma Manastırı (La Chartreuse de Parme, 1839), İtalya Hi- /câye/er/(Chroniques İtaliennes, 1839), Castro Rahibesi (L’Abbesse de Castro, 1839) adlı kitaplarını yayınladı. Birkaç ay sonra yeniden Civita-Vecchia’ya gittiyse de, hastalanarak Fransa’ya döndü (1841) ve bir kalp krizin­den öldü.

Yüzyılının türünde tek yazarı olan Stendhal, yapıtla­