Kanlı Pazar, Rusça krovavoye voskre- senye, Rus Çarlığı’nın başkenti

Kanlı Pazar, Rusça krovavoye voskre- senye, Rus Çarlığı’nın başkenti Petersburg’ da barışçıl bir gösteri düzenleyen işçilerin uğradığı katliam (22 Ocak 1905). 1905 Rus Devrimi’nin barışçıl evresinin sonunu belir­lemiştir.

Rusya’da sanayi işçileri 19. yüzyıl sonlann- da örgütlenmeye başladı. Buna karşılık, işçi hareketinde devrimci görüşlerin etkinlik kazanmasını önlemek isteyen polis ajanları yasal sendikalar kurdular. Böylece işçileri ekonomik kazanımlar üzerinde yoğunlaştıra­rak daha kapsamlı toplumsal ve siyasal sorunlardan uzaklaştırmaya çalıştılar. Ocak 1905’te polisin desteğiyle kurulan yasal işçi örgütlerinden Rus Emekçiler Derneği’nin de katkısıyla Petersburg’da bir grev dalgası patlak verdi. Derneğin önderi papaz Georgi Apollonoviç Gapon, işçilerin reform istem­lerini Çar II. Nikolay’a doğrudan sun­mak amacıyla bir kitle gösterisi düzenledi. Gösteri programını yetkililere bildirdikten sonra, ellerinde ikonlar ve şikâyetleriyle istemlerini içeren dilekçelerin yanı sıra Ni- kolay’ın resimlerini taşıyan işçileri Kış­lık Saray’ın önündeki alana doğru yürü­yüşe geçirdi.

Nikolay kent dışındaydı. Çann amcası olan polis şefi Grandük (veliki knyaz) Vladimir yürüyüşü durdurmaya çalıştı. Ar- 77 Kannada edebiyatı

dından göstericilerin üzerine ateş açtırdı. 100’ü aşkın gösterici öldü, yüzlercesi yara­landı. Papaz Gapon olaylardan sonra ülke dışına kaçtı. Rusya’ya döndükten sonra devrimci gruplardan biri tarafından yaka­landı ve idam edildi. Bu kırımın ardından başka kentlerde grevler, kırsal bölgelerde köylü ayaklanmaları ve silahlı kuvvetlerde isyanlar patlak verdi. Çarlık rejimini ciddi biçimde tehdit eden ve otokratik devlet yapısının meşruti monarşiye dönüştürülme­sinde etkili olan bu eylemler 1905 Devri- mi(*) olarak adlandırılır.

İngiltere nın Datısmua yuıuııugu um umma­lara (1685) verilen ad. Kral II. Charles’ın gayri meşru oğlu Monmouth dükünün, Katolik amcası Kral II. James’e karşı girişti­ği başarısız ayaklanmanın (Haziran 1685)

_ >                    i        _ 1_ ı_ _____ .«1,

Si ÜIIİUilII gUIUİtîl UülLlŞlllill£llU.a. vo.ivxQji.xv

320 kişi asıldı, 800’den fazlası Barbados’a götürüldü, yüzlercesi para, kamçı ve hapis cezalanna çarptınldı. Günümüzdeki araştır­malar bazı davalarda herhangi bir usulsüz­lük yapılmadığını ortaya koymuşsa da du­ruşmalardaki acımasızlığı Jeffreys’e kötü bir ün kazandırmıştır.