Kanlı Pazar, Rusça krovavoye voskre- senye, Rus Çarlığı’nın başkenti Petersburg’ da barışçıl bir gösteri düzenleyen işçilerin uğradığı katliam (22 Ocak 1905). 1905 Rus Devrimi’nin barışçıl evresinin sonunu belirlemiştir.
Rusya’da sanayi işçileri 19. yüzyıl sonlann- da örgütlenmeye başladı. Buna karşılık, işçi hareketinde devrimci görüşlerin etkinlik kazanmasını önlemek isteyen polis ajanları yasal sendikalar kurdular. Böylece işçileri ekonomik kazanımlar üzerinde yoğunlaştırarak daha kapsamlı toplumsal ve siyasal sorunlardan uzaklaştırmaya çalıştılar. Ocak 1905’te polisin desteğiyle kurulan yasal işçi örgütlerinden Rus Emekçiler Derneği’nin de katkısıyla Petersburg’da bir grev dalgası patlak verdi. Derneğin önderi papaz Georgi Apollonoviç Gapon, işçilerin reform istemlerini Çar II. Nikolay’a doğrudan sunmak amacıyla bir kitle gösterisi düzenledi. Gösteri programını yetkililere bildirdikten sonra, ellerinde ikonlar ve şikâyetleriyle istemlerini içeren dilekçelerin yanı sıra Ni- kolay’ın resimlerini taşıyan işçileri Kışlık Saray’ın önündeki alana doğru yürüyüşe geçirdi.
Nikolay kent dışındaydı. Çann amcası olan polis şefi Grandük (veliki knyaz) Vladimir yürüyüşü durdurmaya çalıştı. Ar- 77 Kannada edebiyatı
dından göstericilerin üzerine ateş açtırdı. 100’ü aşkın gösterici öldü, yüzlercesi yaralandı. Papaz Gapon olaylardan sonra ülke dışına kaçtı. Rusya’ya döndükten sonra devrimci gruplardan biri tarafından yakalandı ve idam edildi. Bu kırımın ardından başka kentlerde grevler, kırsal bölgelerde köylü ayaklanmaları ve silahlı kuvvetlerde isyanlar patlak verdi. Çarlık rejimini ciddi biçimde tehdit eden ve otokratik devlet yapısının meşruti monarşiye dönüştürülmesinde etkili olan bu eylemler 1905 Devri- mi(*) olarak adlandırılır.
İngiltere nın Datısmua yuıuııugu um ummalara (1685) verilen ad. Kral II. Charles’ın gayri meşru oğlu Monmouth dükünün, Katolik amcası Kral II. James’e karşı giriştiği başarısız ayaklanmanın (Haziran 1685)
_ > i _ 1_ ı_ _____ .«1,
Si ÜIIİUilII gUIUİtîl UülLlŞlllill£llU.a. vo.ivxQji.xv
320 kişi asıldı, 800’den fazlası Barbados’a götürüldü, yüzlercesi para, kamçı ve hapis cezalanna çarptınldı. Günümüzdeki araştırmalar bazı davalarda herhangi bir usulsüzlük yapılmadığını ortaya koymuşsa da duruşmalardaki acımasızlığı Jeffreys’e kötü bir ün kazandırmıştır.