Gelişme Devam Ediyor, Motorlar Çevre Sağlığına Uymaya Başlıyorlar:
pel ve Ford firmalarının ya-km bir
gelecekte dizel motorlu otomobiller yapmağa başlayacaklar haberi, adeta bir doğum günü hediyesi oldu. Doğum günü olan çocuklar Rudolf Diesel’in yerine geçen mühendislerdi. Onlar Dizel motorunun doğum yeri olan Augsburg’ta (Almanya) martın ortasında bu doğum gününü kutluyorlardı. Gazete haberlerine göre dizel motoru geliştiriliyordu ve böylece bu motorun da biır geleceği olduğu meydana çıkıyordu.
Prof. Kari Zinner çalışma arkadaşlarına neden daima o kokan ve gürültü yapan iç yakım motoruyla uğraştıklarını ve çok zarif çözüm yollan araştırmadıklarını soruyordu, örneğin akümülatörler tarafından beslenen elektromotorla çalışan bir otomobil motoru düşünmüyorlardı.
Buna verilen cevap şuydu: öteki bütün çözümler ic yakım motorunun gücüne ve iktisadiliğine yaklaşık durumda değildiler. Bütün öteki kuvvet motorlarının güçleri bir araya gelse gene de iç yakım motorlannm ürettiği güce (Bev-gir kuvveti olarak) yaklaşamıyorlardı. tç yakım motoru bugün bundan 40 – 50 vıl önce buhar makinesinin durumuna düşmemişti.
İlk işe yarayan dizel motoru 1879 martında 20 BG üretivordu. Bununla Rudolf Diesel (1858-1913) vakit enerjisinden buhar makinesinden daha ivi faydalanan bir metodun bulunduğunu ispat etmişti.
O zamanki buhar makinalan yakıtta bulunan ısının valmz % 6 -10 unun etken işe dönüş Girebiliyorlardı, oysa onun motorunun faydalanılan verimi °/o 26 idi.
1911 yılında «Felandia» gemisine 1.000 BG’lük iki sekiz silindir dizel motonı konmuştu. İlk dizel motoruyla kıyaslandığı takdirde bu şalt güç artışı bakımında 50 kat demekti, bir silindir üzerinden hesap edilirse, 6 kat oluyordu. Bugüne kadar erileler bir kere daha 50 kat art-
Prof. Klaus Groth’un (Hcnnover, Almanya) söylediğine göre, bununla yavaş işleyen gemi dizel motoru daha halâ gUç sıiımna erişememiştir. Bu yüksek güç bölgelerinde gene de buhar makinesi egemenliği elinde tutuyordu.
25.000 BG’lik motor güçlerine kadar gelecekte de dizel motoru hakim olacak* tır, bunun üzerine çıktımı, buhar makinesiyle rekabet* durumuna giriyordu.
Yalnız özel maksatlar da, örneğin savaş gemisi yapımında. 15.000 ve 20.000 BG’lik hafif gaz dürbünleri bu alanda hakimdiler. Prof. Groth bugün lokomotiflerde kullanılan hızlı dönen dizel motorlarının yüksek bir gelişme olanağına sahip olduklannı iddia ediyordu.
Buradaki güç artışı titan, berylliurr gibi yeni madenlerin kullanılmasiyle ka bil olmuştu, fakat bunlardan en elveriş lisi beryllium idi, fakat o da dizel moto runu çok pahalı yapıyordu.
Groth’a göre kamyonlarda kanunla gelişme doğrultusunu çizecektir, örneğiı Almanya 1 Ocak 1972 den itibaren ten bi şma 8 BG kabul edilmiştir. Yani 38 tor luk bir kamyon için 304 BG. öteki nizarr lar eksoz ve gürültü ile ilgilidir. Çevre? kirletmeyen motorlar üzerinde her tara ta çalışmalar yürütülmektedir. Dizel m< torda eksozun çıkardığı azot miktan aza tılma#a çalışılmaktadır, bunun oksidi ka bon oksidinden çok daha zehirlidir. 191 te arzu edilen eksoz nizamlannın yerir getirileceği umulmaktadır.
1973 te natrium dioksit ile karbon hidroien miktannm bugünkünün üçte \ rine düşürüleceği tahmin edilmektedir.
Bu konu ile ilgili olarak M.A.N. fab kası (Almanya) şehir otobüsleri için «ı miz» ilginç bir sistem geliştirmiştir. E rada tabii gaz ile işleyen bir dizel mol ru söz konusudur, bunun ekzoz gazlan 1 mamiyle kokusuzdur ve kirletici gazi bakımından da bugünkü benzin ve di: motoranna oranla çok daha az zehirli s
aşka bir yöneteme göre ça ş: rama yerine bir hidrolik -r ı?d lanılır. Hidrolik kavrama ile yalı jz mentin mekanik bir rediiktöre leı formatörii ile hızlı dönen moton n formatöriinün çıkış milinde düşi k. şekline sokulması olağandır. Bu ş mesi gibi çalışmaktadır. Hidrolik t toruna basan bir pompa rotoru i özellikle düşük devirlerde de ço torundan çarkına hidrolik yağın t ir bu statorun kanatçıklarında yön d< siyle yitiklerin düşürülmesine ça iş larının yardımiyle sağlanan ve ¡ tıs momentini, yavaş dönen çıkış nil sonuçlanan yağ akımının yön d ğ ğm potansiyel enerjisi yok ediln ry mıştır. Türbin rotoru ile pomj a edilmesiyle birlikte verimin zam ¡ m II Bunu önlemek için bir çok yardım« sinde stator kanatları her zamaı a lerdir. Bu şekilde kanatçıklarla s. ı|ı II devir sayısına uydurmak olanakl dı kullanmaktır. Avara düzenini turtan moment ayırımından meydana j el i momentin eşdeğer duruma gelmişi yardımiyle gövdeden ayrılarak ı iiı Hidrolik transformatör bu duruj ıc ra düzeni (Şekil No. 9) sıkıştıın lanabilir. Şanzuman ile avara d iz bir şekilde bağlanmışlardır. Tı n kuvvetinin, avara düzeninin kan i makaraların gittikçe daralan bir ı Bu şekilde hiç esnemeyen bir km hafiflemesi veya yön değiştirmes I mesi sağlanmış olur. Bundan s u mış otomatik şanmmanm devre No. 10) geri kalan çevrim oranın
omatik şanzumanlarda hidrolik kav-
li e r veya moment transformatörü kul-
1 ı or tarafından meydana getirilen mo-ı:ı : sine karşın hidrolik moment trans-
i iik momenti,, hidrolik moment trans-ı ‘ir sayılı ve fakat büyük bir moment transformatör, bir redüktör kade-ınada yağı hızlandıran ve türbin ro-ıtdur. Bu mekanizmanın randımanı, n lctür. Bu nedenden ötürü türbin ro-t l >rdan geçirilmesi ve hareket etmeyen
i !irilmesinden sonra pompaya iletilme-: Şekil No. 8). Yönelten stator kanat-: >nen motor milininiiı küçük dönme büyük bir momente çevrilmesiyle ıesiyle türbinden çıkan hidrolik ya-
i ; yeniden kullanılması mümkün kılın-
i ırunun devir sayılarının senkronize , miden kötüleşmekte olduğu görülür, alemlere baş vurulur. Bunun ‘bir tane-; edilebilecek şekilde projelendirilmiş-: 311 yön değişimini her zaman türbinin lir başka yöntem de bir avara düzeni iTvet motor ile çıkış mili arasındaki , 1 ol verme olayının sonunda her iki ; ıunda yönemtici stator, avara düzeni rotoru ile birlikte dönmeğe başlar, tidroîik kavrama ‘görevini yapar. Ava-utkarah avara düzeni şeklinde hazır-, epeli birbirlerine rijid (esnemeyen) ıi natoriin ytnieltici rotorunun ‘destek \ününde ı Lkıde bulunması halinde Jo* ıı 11 i ( j ı i -ı i; fe oldukları olanaklıdır. î ğ^11 r i sı vurulmaktadır. Kuvvetin k* 11 ,‘tttpjjı mm yeniden serbest dönüş m h. lornuıtörleriyle donatıl-ı «un ı ,li <,;\rk takımları (Şekil t- i!mıı > leı ine alırlar.
