Benzine İspirto Katmanın Teknik Ve Ekonomik Sebepleri
BENZİNE İSPİRTO KATMANIN TEKNİK VE EKONOMİK SEBEPLERİ
Prof. Dr. Sait Tahsin TEKELİ
Türkiye’de 1930 senesinde 5.056 otomobil, 2.579 kamyon ve 204 otobüs işlemekte ve bunlar için 31 milyon litre benzin sarfedilmekte idi. 1977 senesinde motorlu vasıtalar sayısı 907.555’e yükselmiş ve benzin tüketimi 2.303.851 tonu bulmuştur. 1978 senesinde ise benzin tüketiminin belli bir ölçüde artacağı hesaplanmaktadır.
Türkiye’de benzin, çoğu ithal edilen ham petrolden, yetmediği hallerde doğrudan doğruya dış memleketlerden ithal edilmektedir. 1977 senesinde 24.465 ton benzin ithal edildiği halde 1978 senesinin yalnız yedi ayında bu miktar
57.000 ton olmuştur. Her iki halde de benzin tüketiminin her sene artması ve bunun için, gerek petrol, gerek benzin ithalatı için, Türkiye’nin, bir sene ihraç ettiği malların değerine yakın, döviz ödenmesi karşısında benzin tüketiminin azaltılması hususunda tedbirlerin alınması gerekli görülür. Tedbir olarak benzin satış fiyatının artırılması ve meselâ 5-6 liradan on liraya çıkarılması veya benzin tüketiminin bir çok memleketlerde olduğu gibi çeşitli yönlerden kısıtlanması, memleket ekonomisi bakımından o kadar yarayışlı görülemez. Buna karşılık benzine ispirto katılması ve böylece en azından % 10 – 20 nisbetinde benzin tüketiminin azaltılması, Türkiye’de üretim imkânları çok elverişli olan ispirto ile sağlanması, daha ekonomik bir tedbir olacaktır. Gerçekten özellikle ispirto üretimi fazla olan memleketlerde, Brezilya, Küba, Filipin’de 40 senedenberi benzine ispirto katılmaktadır.
Aslında benzine ispirto katılması, Birinci Dünya Savaşında, benzin darlığı karşısında, başta Almanya olmak üzere bir çok memleketlerde, hatta % 70 – 80 nisbetinde olmak üzere uygulanmıştır. Bu sebepten, savaştan önce, motorlarda benzine katılarak, hatta yalnız ispirto kullanmak suretiyle, yakıt ihtiyacının memlekette karşılanması için yapılmakta olan teknik ve ekonomik araştırmalar, Birinci Dünya Savaşından sonra, hemen her memlekette geliştirilmiş ve benzine ispirto katmakla benzin tüketiminin, ithalatının azaltılması yanında ispirtonun motorların işleme-
Almanya, Fransa, Çekoslovakya, İtalya, Macaristan ve İsveç’de benzine ispirto katılması, 1922 senesinden başlamak üzere, çıkarılan kanunlarla (Carburant national kanunu) sağlanmıştır. Ancak zamanla benzin tüketiminin çok artması ve üretilen ispirto mikdarının belli bir nisbette benzine katma imkânının azalmasından, ayni zamanda benzin fiyatlarının çok ucuzlamasından bu usul uzun süre Avrupa memleketlerinde bırakılmıştır. Fakat 1974 senesinden sonra petrol ve benzin fiyatlarının çok artması ile (milli yakıt) problemi yeniden önem kazanmıştır. İspirto üretimi yeterli olmayan memleketlerde ispirto yerine veya ispirto ile beraber metanol kullanılmasına başlanmıştır. Aslında benzine ispirto katılması, ispirto gibi bir alkol olan metanole göre daha yarayışlı olmaktadır, ancak metanol’ün linyitten üretilmesinin bir çok memleketlerde daha elverişli olmasından, meselâ Almanya’da benzine metanol katılmasına bu memlekette linyitten metanol üretme imkânının fazla olmasından, yapılan teknik araştırmalara göre, hem de yüksek nisbette olmak üzere metanol katılmasına başlanmıştır.
Benzin ile ispirto arasında terkip ve mihanik bakımından büyük farklar vardır. Gerçi her iki alkol çeşidinin de benzine katılmasına ait araştırmalar olumlu olmakla beraber muhtelif memleketlerde yapılan bu araştırmaların bir neticeye bağlanması için 1977 senesinde Almanya’da uluslararası bir kongre düzenlenmiştir. Kongrenin Volkswagen şirketinin idaresi altında düzenlenmiş bulunması da ayrıca dikkate alınmaya değer. Almanya’da benzin tüketimi her sene büyük nisbette artmakta olduğu halde linyit tesislerinde metanol üretme imkânı bu memlekette daha fazladır. Almanya’da senede 1.2 milyon ton olan metanol üretiminin, motorlarda kullanılmasına ait araştırmaların olumlu görülmesinden, bu üretimin 16 milyon tona yükseltilmesi planlanmıştır. Metanol’ün motorlarda hem de % 85 gibi yüksek bir nisbette kullanılmasına ait araştırmalar da Volkswagen firması tarafından geliştirilmiş, ancak diğer memleketlerde motorlarda ben/înle
