1 Ocak Big Bang – Büyük Patlama
1 Mayıs Samanyolu Galaksisinin Kökeni
9 Eylül Güneş Sisteminin Kökeni
14 Eylül Yer’in Oluşumu
25 Eylül Yeryüzünde Yaşamın Kökeni 9 Ekim En Eski Fosillerin Tarihi 1 Kasım Cinsiyetin (Seks’in) Bulunuşu
(Mikroorganizmalar tarafından)
12 Kasım En Eski Fosil – Fotosentetik Bitkiler
15 Kasım Çekirdekli İlk Hücreler
Pazartesi
ARALIK
OCAK – KASIM
Cuma 5
Sah 16
Çarşamba 17
Sah
Cuma
18
19
Cumartesi 20
Pazar
21
Pazartesi 22
Sah 23
Çarşamba 24
Cuma 26 Cumartesi 27 Pazar 28
Pazartesi 29
Salı
30
Dünya çok ihtiyar, insanlar ise çok gençjir. Kişisel yaşamımızdaki önemli olaylar yıllar veya daha az zaman parçalarıyla ölçülür; ömrümüz onyıllarla; ailemizin eskiliği yüzyıllarla, bütün kaydedilmiş insan tarihi de binlerce yılla ölçülür. Fakat biz hayret verici dönemlerden çok az birşey bildiğimiz geçmişç doğru uzanan korkunç zaman alanlarından ilerliyerek bu ana kadar geldik; geçmiş hakkında bildiklerimiz gerçekten çok azdır, çünkü elimizde yazılı kayıtlar yoktur ve ilgili dönemlerin korkunç derecede büyüklüğünü anlamakta gerçek güçlük çekmekteyiz.
Buna rağmen bugün çok uzak geçmişteki olayların tarihlerini saptayabilecek durumdayız. Jeolojik katmanların oluşması ile radyoaktif yaş ölçümleri arkeolojik, paleontolojik ve jeolojik olaylara ışık tutmakta; astrofiziksel kuramlar gezegensel yüzeylerin, yıldızların ve Samanyolu galaksisinin yaşları hakkında bize bilgi vermekte, aynı zamanda kayıtlara sahip olduğumuz en eski olaydan bu yana geçen zamanı da tahmin edebilmekteyiz. Bu en eski olay Büyük Patlama: The Big Bang’dir ki o evrenin ^başlangıcı olmuş olabilir.
Bu kozmik (acunsa!) kronolojiyi, takvimi, açıklamanın en öğretici yolu, bence, evrenin yaşının 15 milyar yıl olduğunu kabul etmek (ya da hiç olmazsa Big Bang’dan bu tarafa yeniden dünyaya gelişin) ve bunu bir tek yıl içine
Yerin üzerinde önemli bir oksijen atmosferinin gelişmeye başlaması
Mars’ta kuvvetli bir yanardağ ve kanal oluşması.
İlk kurtlar (böcekler). Prekâmbrigen dönemin sona ermesi. Paleozoik çağ ve Kam-briyon dönemin başlaması, vetebrasızlann (fıkra kemiği olmayanların) gelişmesi.
İlk deniz planktonu. Ordovisiyen dönemi; ilk balık, ilk vetebralar.
Silüriyen dönemi; ilk vasküler (damar cinsinden öz su nakleden) bitki, bitkiler karalan sömürmeye başlarlar (bitkilerin kolonizasyonu).
Devonyen dönemi başlar; ilk böcekler, hayvanlar karalan sömürmeye başlar (hayvanla-nn kolonizasyonu).
İlk amfibiyenler (hem suda, hem karada yaşayan hayvanlar); ilk kanatlı böcekler. Karbonifer dönemi; ilk ağaçlar; ilk reptiller (sürüngenler). Permiyen dönemi başlıyor; ilk dinosaur’lar.
Triyasik dönem; ilk memeliler. Jürasik dönem; ilk kuşlar.70 Cretace dönemi; ilk çiçekler, dinasaur’lann sonu.
Mesozoik dönemin sonu, Ge-nozoik dönem ve Tertiyeri dönem başlar; ilk primatlar. Primatların beyinlerinin ön lob’lanmn ilk gelişmesi, ilk hominit’ler, dev memelilerin gelişmesi.
Pinocen döneminin sonu.
sıkıştırmaktır. Dünya tarihinin böylece kısaltılmış olan her milyar yılı “bizim kozmik yılımızın” yaklaşık olarak 24 saatına denk gelir. Ben bu kozmik takvimi #ç şekilde gösteriyorum: Esas bilgiler Ocak – Kasım arası dönemi; Aralık için bir günlük takvim; ve yılbaşı gecesinin son saatlerini daha yakın bir mesafeden gösteren bir görüntü.
Çarşâmba 31
31 ARALIK
Gece
10:30
11:00
11:46
11:56
11:59
11:59:20
11:59:51
11:59:58
11:59:59
Şimdi Yeni yılın ilk saniyesi
11:59:55
11:59:56
İlk insanlar Taş âletlerin geniş ölçüde yayılması Peking insanı tarafından ateşin evcilleşmesi En son buzul döneminin başlangıcı
Avrupa’da geniş ölçüde mağara resimleri Tarımın bulunuşu Bronz çağı Mikene kültürü Troya savaşı Pusulanın bulunuşu Perikles Atina’sı Budha’nm doğumu Euclid geometrisi; Arşimed Fiziği;
Roma İmparatorluğu; İsa’nın doğumu
Maya uygarlığı; Çin’de Sung dinastisi; Bizans İmparatorluğu; Moğol akıtılan, Haç seferleri Avrupa’da rönesans; Avrupa’da ve Çin’de Ming dinastisinin Keşif gezileri; Bilimde deneysel yöntemin uygulanması
Bilim ve Tekniğin geniş > ölçüde dünyaya yayılışı; küresel bir kültürün doğuşu insan ırkının kendi kendini yok edebilmesi için olanakların hazırlanması; uzay gemileriyle gezegenlerin keşfinde ilk adım ve dünya dışında zekâ sahibi yaratıkların araştırılması.
Bu gibi gösterge ve takvimlerin yapılışı insanı kaçmılamayacak kadar büyük bir alçakgönüllülüğe götürür, örneğin böyle bir kozmik yılda dünyanın Eyftjl’ün ortasına kadar yıldızlararası tnaddeden daha yoğunlaşamamış olduğunu öğrenmek insanı sinirlendirebilir. Dinosaur’lar ancak Noel gecesinde meydana çıkarlar; erkek ve kadınların ortaya çıkması ise saat gece 10: Badadır. Şimdiye kadar elimize geçen kaydedilmiş bütün tarih 31 Aralığın son 10 saniyesini kaplar;
ve Orta Çağların kapanmasından zamanımıza kadar geçen süre ise ancak bir saniyeden biraz fazladır.
Bununla beraber, kozmik zamanda biz insanların işgal ettiği sürenin bu kadar önemsiz görünmesine rağmen, dünyamızın üzerinde ve yakınlarında ikinci kozmik yılın başlangıcında oluşan her şey, tamamiyle insanlığın bilimsel bilgeliğine ve açıkça insansal duyarlığına bağımlı
READER’S DIGEST’ten
olacaktır.
-4-1- * itjgı * *s I
r
Fi tarihinde Hind Mezarı adında bir melodram filmi çevrilmişti. Büyük Avrupa başkentlerinde olduğu gibi İstanbul’da da büyük sükse yaptı idi. Görenleri, iki gözü iki çeşme ağlatıyordu. Ama nedense seyircinin biri, bir Hindli, herkesin tersine kahkahayı basmıştı. Bu acayip davranışının hikmeti kendinden sual olundukta adamcağız gülmeden baş alamadan şöyle cevap vermişti:
— Mihrace rolündeki aktörün türbanı ve türban iğnesine gülüyorum. Bu çeşit adî türbanı Hindistan’da yalnız uşaklar giyer.
Uzman kişinin hali başka oluyor. Herkesin hayran olduğu bir eserde en küçük bir ayrıntıda olmayacak bir gaf yakalayıveriyor.
Haldun TANER – Milliyet
