Grenada

Antil denizinde adalar üstünde kurulu devlet. Rüzgâral-tı adaları topluluğu içinde yeralan Grenada, küçük Car-riacou ve Küçük Martinik adaları ile Grenadine adalarının birkaç küçük adasını içeren Grenada, Güney Amerika kıyılarının yaklaşık 150 km kuzeyinde yeralır. YÜZEYŞEKİLLERİ, TOPLUM YAPISI VE EKONOMİ Ülkenin başlıca adası Grenada, yanardağ kökenli, dağlık bir adadır. Dağlar arasındaki alüvyonlu vadiler, tarıma son derece elverişli topraklarla örtülüdür. Dağlarda birçok göl, kaynak ve pınara rastlanır. Ormanlar kerestesi değerli maun, tek, vb. ağaçlardan oluşur. Tropikal iklim etkisindeki adada, yıllık sıcaklık ortalaması 23 °C’tır; yıllık yağış tutarları kıyıda 1 525 mm’den, dağlarda 4 190 mm’ye kadar değişir.
Grenada nüfusunun % 85 kadarını, Afrika’dan getirilmiş kölelerin soyundan gelen siyahlar oluşturur; geri kalanlar melez ya da Doğu Hint adaları kökenlidir. Res-
GRENADA 363
GRENADA
GENEL BİLGİLER. Yüzölçümü: 344 km2. Başkenti ve en büyük kenti: Saint George’s (30 000 nüf.; 1991 tah.).
TOPLUM YAPISI. Nüfusu (1990 tah.): 100 000; nüfus yoğunluğu: Km2’ye 290,7 kişi. Nüfus dağılımı (1990 tah.): Kentlerde % 6; kırsal kesimde % 94. Yıllık nüfus artış hızı (1990): % 3. Resmî dili: İngilizce. Başlıca dinler: Hıristiyan.
EĞİTİM VE SAĞLIK. Okuma-yazma oranı (1990): % 86. Üniversite sayısı (1990): 1. Hastane yatak sayısı (1987): 360. Hekim sayısı (1987): 42. Ortalama ömür (1989): Kadınlarda — 74; erkeklerde — 63. Bebek ölüm oranı (1989): 1 000 canlı doğumda 30.
EKONOMİ. GSMH (1989): 179 milyon dolar; kişi başına ulusal gelir: 1 900 dolar. Etkin nüfus dağılımı (1987): Hizmetler % — 31; sanayi ve yapı sanayisi — % 13; öbür kollar — % 34. Dış ticaret (1987): Dışalım — 88 milyon dolar; dışsatım — 31 milyon dolar. Ticaret yaptığı başlıca ülkeler: İngiltere, ABD Trinidad ve Tobago. Para bîrimi: 1 Antil doları—100 cent.
YÖNETİM. Türü: Commonwealth üyesi bağımsız devlet. Yasama gücü: Parlamento. Yönetim bölümleri: 6 belediye.
ULAŞIM. Demiryolları (1991): Yok. Karayolları (1986):Toplam 999 km. Başlıca limanları: 1. Başlıca havaalanları: 1.
GRENADA
En Yüksek ya da + Alçak Noktalar
Başkentlerin altı çizilmiştir
^Şaline Adası Large Adası ^^Fringate Adası
ATLAS
OKYANUSU
Saline .ÆIllaMIlil Bumufai^pr^
Prickly «Hviny Burnu B”rnu
c 1980 Rand McNally & Co 61° 30′ A-532600-772 -1
mî dil İngilizce’dir; ama halkın büyük bölümü, Fransızca’nın bozulmuş bir biçimini de konuşur. 6-14 yaş arasındaki çocuklar için öğretim ücretsiz ve zorunludur.
Grenada ekonimisinin temeli tarıma dayanır. Ticarete yönelik tarım ürünlerinin başlıcaları hindistancevizi, kakao ve muzdur. Yeni havalimanının yapılmasından (1984) bu yana turizm de hızla gelişmektedir. Ama tüketim ürünlerinin çoğu yurt dışından getirilmek zorunda olduğundan, dışalımlar, dışsatımdan çok daha fazladır ve devlet, dış yardımlarla ayakta durmaktadır. TARİH
Grenada 1498’de Kristof Kolomb tarafından bulundu. 1650’den sonra Fransızların yerleştikleri ada, 1753’te bir antlaşmayla İngiltere’ye bırakıldı ve 1958’e kadar ayrı bir İngiliz sömürgesi oldu. O tarihte Batı Hint Adaları Federasyonu içine alınıp, 1967’de Batı Hint Adaları Özgür Devletleri’nden biri oldu. 1974’te bağımsızlığa
364 GRENADİNE ADALARI
kavuştu. ….. r. c •
1979’a kadar başbakanlık görevim yürüten Sır Erie M. Gairy, o tarihte marksçı Maurice Bishop tarafından devrildi ve Devrimci Halk Hükümeti kuruldu. 14 Ekim 1983’te Bishop’un parti içi bir hizip tarafından devrilerek öldürülmesinin ardından, 25 Ekim’de ABD birlikleri Granada’ya müdahale ettiler. Genel vali Sir Paul Sco-on’un bir gerici hükümet kurmasından ve ABD birliklerinin Aralık 1983’te adadan ayrılmalarından sonra, yapılan seçimleri (1984) kazanan Herbert Blaize başbakanlığa getirildi. 1989’da ölmesi üstüne, Mart 1990’da Nicolas Braith başbakanlığa seçildi.
Grenadine adaları __
Antil denizinde takımada. Küçük Antil adalarına bağlı olan Grenadine adaları, kuzeyden güneye doğru 100 km’den çok uzanan 600 kadar ada içerirler. Takımadanın güney kesimindeki adalar Grenada’ya, kuzey kesimindeki adalar Saint-Vincent ve Grenadine’ye bağlıdır. Başlıca gelir kaynaklarını balıkçılık ve tekne yapımı ile turizm oluşturur.
Grenoble___
Fransa’da kent, isère yönetim bölgesinde, Alp dağlarında, ¡sère ırmağı kıyısında,Marsilya’nın 217kmikuzeyin-de yeralan Grenoble’un nüfusu 153 000’dir (çevre belediyelerle 400 000). Yazları sıcak ve kurak, kışları nispeten yumuşak bir iklim etkisindeki kent, özellikle Alp dağlarındaki kolayca ulaşılan kış sporları merkezleriyle, önemli bir turizm kentidir. Aynı zamanda da bir sanayi (makine sanayisi, çimento ve kâğıt fabrikaları, dokuma sanayisi) ve öğretim (1339’da kurulan, Güney Fransa’nın en büyük yükseköğretim kurumu olan Grenoble Üniversitesi) merkezidir.
Gresham, Sir Thomas_
İngiliz maliyecisi (Londra 1519-ay.y. 1579). Zengin bir tüccarın oğlu olan Sir Thomas Gresham, önce babasının işlerini geliştirdi; sonra “kralın taciri” unvanıyla An-vers’e gönderildi (1551). Kendi parasıyla Londra Tacirleri Borsa’sını (Royal Exchange, 1567) kurdurup, birçok hükümdarın mali danışmanlığını yaptı. Para olaylarını yakından inceleyip, adıyla anılan iktisat yasasını ortaya attı: “Kötü para iyi parayı kovar”.
Cresset, Louis_
Fransız yazarı (Amiens 1709-ay.y. 1777). Moulins, Tours ve Rouen cizvit okullarında öğretmenlik yapan Louis Gresset, 1734’te yayınladığı, bir papağanın Nevers ile Nantes manastırları arasındaki yolculuğunu anlatan Ver-Vert (Yeşil Kurt) adlı kitabıyla ün kazandı. La Chart-reuseve Les Ombres (Gölgeler) adlı yazılarında yaşadığı çevreyi yerdiği için, 1735 yılı sonunda cizvit tarikatından çıkarıldı. 1741’de keşişleri eleştirdiği l’Abbaye (Manastır) adlı yergi yazısından sonra peşpeşe komediler yazdı: Sidney (1745), Le Méchant (Kötü Adam, 1747), vb.
Grétry, André Modeste_
Fransız bestecisi (Liège 1741-Montmorency 1813). Bir bursla Roma’ya gidip Casalis’in öğrencisi olan André Modeste Grétry, Paris’e yerleşerek opera-komikler
Liègeli müzikçi bir ailenin çocuğu olan André Modeste Grétry’nin Liège Krallık Tiyatrosu önündeki heykeli.
bestelemeye başladı: Huron (1768), Le Tableau Parlent (Konuşan Tablo, 1769), Aucassin et Nicolette (Au-cassin ve Nicolette, 1779), Richard Coeur de Lion (Aslan Yürekli Richard, 1784), Guillaume Tell( 1791 ). Ayrıca üç ciltlik anılarını (Mémoires, 1789-1797) ve Réflexions d’un Solitaire (Bir Yalnız Adamın Düşünceleri) adlı felsefi bir yapıt yazdı.
Greuze, Jean Baptiste___
Fransız ressamı (Tournus 1725-Paris 1805). Önce tarihsel tablolar yapan Jean Baptiste Greuze, sonra halkın beğenisine uyarak ve Diderot’nun öğüdüyle, ahlâk dersleri veren tablolar yapmaya başladı: Nişanlı Köylü Kızı, Cezalandırılan Kötü Oğul, vb. Ayrıca bir yarı-baki-re genç kız tipi yarattı ( Kırık Testi, Kırık Ayna, Boş Kafes); ama başlıca ününü portreleriyle (Babuti, Jaurat, Wille) kazandı.
Grew, Joseph Clark_
ABD’li diplomat ve yazar (Boston 1880-Manchester
1965). Çeşitli ülkelerde elçilik yapan J.Clark Grew,Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra barış görüşmelerine katıldı. Lozan Konferansı’nda Türkiye-ABD barış görüşmelerini yürütüp, Ankara büyükelçiliğinde bulundu (1927-1932). Pearl Harbor baskınına kadar Tokyo büyükelçiliği yapıp (1931-1946), daha sonra Dışişleri bakanlığında çeşitli görevlerde bulundu. Birçok kitap yazdı: Turbulent Era, a Diplomatie Record of Forty Years, 1904-1945 (Karışık Dönem, Kırk Yılın Diplomatik Belgesi, 1904-1945; 1952) adlı iki ciltlik kitabında Lozan Konferansı ile Atatürk ve İnönü dönemini de anlattı (yapıtın Türkiye’yle ilgili bölümü Atatürk ve İnönü: Bir Amerikan Elçisinin Hatıraları adıyla 1966’da Türkçe’ye çevrildi).
Grew, Nehemiah__
İngiliz doğabilimcisi (Coventry 1641-Londra 1712).
GRİEG, EDVARD 365
Cambridge ve Leyden’de öğrenim gören Nehemiah Grevv, Londra’da hekimlik yapmaya başladı. Royal So-ciety’nin ilk üyeleri arasında yer alıp (1677’de sekreterliğine seçildi), 1671’de derneğe Anatomy of Vege-tables Begun (Bitki Anatomisine Giriş) adlı muhtırasını sundu.
Çıplak gözle yada bir büyüteç yardımıyla yaptığı bu gözlemlerden sonra mikroskop kullanmaya yönelip, The Anatomy of Plant (Bitkilerin Anatomisi,
1682) adlı yapıtında, çok güzel sap ve kök kesitleri verdi; enine büyümeyi, özekdokuyu inceledi; çiçeklerin eşey aygıtları olduğunu tahmin etti. 1675’te “karşılaştırmalı anatomi” terimini bularak, bir botanik çalışmasında kullandı: The Comparative Anatomy of Trants(Göv-delerin Karşılaştırmalı Anatomisi). 1681’de aynı terimi, dört ayaklıların, kuşların ve balıkların mideleriyle ilgili bir çalışmada kullandı: The Comparative Anatomy of Stomachs (Midelerin Karşılaştırmalı Anatomisi).
Grey, Sir Edvvard__
İngiliz siyasetçisi (Fallodon, Northumberland 1862-

Sir Edward Grey, ABD ile iyi ilişkiler kurup, İngiltere’nin Birinci Dünya Savaşı’na girmesini kararlaştırmıştır.
ay.y. 1933). Liberal Parti’nin sağ kanadında yeralan Sir EdvvardGrey, Dışişleri bakanlığı yaparak (1905-1916), Rusya’yla antlaşma imzaladı (1907); ama kesin bağlar kurmadı. Buna karşılık ABD’yle köklü ilişkiler kurdu. Barışsever olmasına karşın İngiltere’nin Birinci Dünya Savaşı’na girmesini kararlaştırmaktan geri kalmadı (4 Ağustos 1914). Savaş sırasında ustaca bir siyaset güdüp, Asquith kabinesi düşünce siyasetten çekildi (Aralık 1916). Washington’da olağanüstü yetkili elçiliğe (1919) atandı.