A LTU N C U ZÂ D E

Fâtih Sultan Mehmed Han devri hekimlerinden. İsmi, Şeyh Sâlih’tir. Doğum ve vefât târihleri belli değildir. Hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur. Tıb ve botanik ilimlerinde mütehassıs olup, faziletli, sâlih, dînin emir ve yasaklarına tam uyan, haram ve şüphelilerden sakınan bir zât idi. Çok Kur’ân-1 kerîm okurdu. İlmi, irfânı ve faziletleri sebebiyle Fâtih Sultan Mehmed Hanın ikrâm ve iltifâtma kavuştu. Bevliye uzmanı olan Altuncuzâde sonda yapmış ve sondanın ucunu gittikçe kalınlaştırmak süreriyle hastaların idrar yollarındaki iltihâbî boşaltmaya muvaffak olmuş, böylece Türk tıb târihinde haklı bir ün kazanmıştır. Taşköprüzâde (1495-1561) Şakâyık-ı Nu’mâniye’sinde bu hususta şunları nakleder: “Hocalarımdan birisinin idrar yolunda bir et parçası meydana gelip idrarı
nı yapamadığından çok ızdırap çekiyordu. Bu hususta mürâcaat ettiği hekimler, tenâsül uzvunun kesilmesini söylediler. Bunun üzerine Altuncuzâ- de’ye gidip, durumu anlattı. Altuncuzâde birbirinden farklı özel yapılmış iğnelerden önce incesini, sonra kalınını o zâtın mesânesine batırıp çıkardı. Buna bir gün bir gece devâm edip, et parçasının delinmesini sağladı ve idrar yolunu açtı. Böylece o zâtın râhata kavuşmasına vesîle oldu.” Sondanın kullanılması bundan daha eskidir. Altuncuzâde, eski bilgilere dayanarak hastalığın özelliğine göre sonda yapmıştır. Otlardan ilâç yapmada eşsiz mahâret sâhibidir. Devamlı çalışma neticesinde ilâç imâlini ilerletmiştir. Ağır hastaları, fevkalâde ilâç ve tedâvî usûlleri tatbik ederek, sıhhate kavuşturduğu bilinen Altuncuzâde, Hâssat- ül-Kilye vel-Mesâne adlı eserin yazan hekim Ahî Çelebi’nin hocasıdır.