ABBÂDÎLER (Abbâdoğulları)

Ispanya’da Endülüs Ertıevîlerinin yıkılışından sonra kurulan emirliklerin en kuvvetlilerinden biri. Benî Lahm kabilesi mensuplarından Endülüslü kumandan Mu- hammed bin Abbâd’ın oğlu kâdı Ebü’l-Kâsım Mu- hammed tarafından kuruldu. 1023 (H.414)te bağımsızlığını kazandı. 1091(H.484)e kadardevâm etti.
Abbâdîler, İşbiliyye ve çevresinde hâkimiyet kurdular. Ebü’l-Kâsım Muhammed’in vefâtından sonra beyliğin başına oğlu Abbâd geçti. Abbâd, babasının Berberi Hânedânlarma karşı başlattığı savaşı sürdürdü. Devletinin topraklarını büyük ölçüde genişletti. Ölümünden sonra yerine oğlu El- Mu’temid geçti.
El-Mu’temid, saltanatının ilk yıllarında Benî Cevher Hânedânlığını ortadan kaldırarak, Kurtu- ba’yı yönetimi altına aldı. Ancak Kastille Kralı Altıncı Alfonso 1089 senesinde Abbâdîlere hücûm ederek büyük bir yenilgiye uğrattı. Abbâdî topraklarının büyük kısmını ele geçirdi. Bunun üzerine El-Mu’temid, Afrika’da hüküm süren Murâ- bıtların Pâdişâhı Yûsuf bin Tafşin’den yardım istedi. Bu dâveti kabûl eden İbn-i Tafşin, Endülüs’ün Ez-Zellâkâ mevkiinde Altıncı Alfonso ile karşılaştı. Emri altındaki yirmi bin kişilik orduyla Alfonso’yu mağlûb etti. Altıncı Alfonso canını zor kurtardı. Yûsuf bin Tafşin, bu seferden sonra Afrika’ya geri döndü ise de, bir süre sonra İspan- ya’nm verimli topraklarını ele geçirmek için harekete geçti. Endülüs’e yürüyerek, 1090 senesinin Kasım ayında Gırnata’yı aldı. Bunu tâkiben İşbiliyye ve diğer şehirleri ele geçirdi. El-Mu’temid’i, Fas’ın Agmad kasabasına sürdü. Böylece bütün Endülüs müslümanlan, Murâbıtların himayesine alındı. Son Abbâdî meliki olan El-Mu’temid, hayâtının geri kalan kısmını Agmad kasabasında sefil ve acınacak bir hâlde geçirdi. Nihâyet 1095 senesinde öldü.