Cezâyir’ de hüküm süren bir
berberî devleti. Merkezi Tlemsan idi. Başlarında
bulunan hânedânlara Benî Zeyyân denildiği için,
Zeyyânîler de denilmektedir. Abdülvâd oğulları; Muvahhidlerin idâresi altında
uzun süre göçebe olarak yaşadılar. Muvahhidlerin
zayıflamasıyla itâattan vazgeçtiler. Reisleri
Yağmurasan bin Zeyyâd, 1235 (H. 633) senesinde
Abdülvâdiler Devletini kurdu.
Yağmurasan başarılı bir idâreciydi. Kabilesini
çölden getirerek Oran eyâletinin ovalarına yerleştirdi.
Böylece kuvvetli bir devlet kurdu. Tekrar
toparlanan Muvahhidler Devleti’ni yenerek ortadan
kaldırdı. Fakat bu defâ da güçlü Merînîler
Devleti ile sınır oldular. Merînîlere karşı Gırnata
Sultanı ve Kastilya kralı onuncu Alfonso ile üçlü
bir anlaşma imzâladı. Merînî topraklarında uygun
zamanlarda ilerlemeyi oğluna vasiyet ederek
1283 (H. 682) senesinde öldü. Yerine oğlu Ebû
Sa’îd Osman geçti. Bu dönemde Merînîler Tlemsan’ı
uzun süre devam eden bir kuşatma altına aldılar
ise de zaptedemediler. Buna rağmen Birinci
Taşufin zamânında Merînîler, Tlemsan’ı iki sene
süren bir kuşatmadan sonra zapt ederek Abdülvâdileri
idâreleri altına aldılar. Bundan sonra Merînîler, Abdülvâdiler
hânedânından kendilerine bağlı olanları bu devlete emir tâyin ettiler.
Son Abdülvâdi emirleri ise, Oran bölgesinde bulunan
İspanyolların hâkimiyeti altına girdi.
1517 senesinde Oruç ve Hızır (Barbaros Hayreddîn
Paşa) reisler Tlemsan’ı ele geçirerek zapt ettiler.
İspanyollara sığınıp yardım alan Ebû Hemmû,
Tlemsan’ı yedi ay kuşatarak geri aldı. Oruç Reis
bu kuşatmada şehîd oldu. Tlemsan tekrar Abdülvâdilerin
eline geçti.
Hızır Reis, Abdülvâdilerin taht kavgalarından
faydalanarak 1550 senesinde Tlemsan’ı tekrar
kuşatarak ele geçirip Abdülvâdi Devletine son
verdi.
Abdülvâdiler çok zengin olmamalarına rağmen,
başkentleri Tlemsan’da câmiler, mektepler ve
muhteşem saraylar yaptılar. Tlemsan onlar zamânında
önemli bir merkez hâline geldi.