Abdurrahman bin Hişam

Alevi (Filâli) hanedanııiın 24. hükümdarıdır. Sultanlık döneminde, başta Fransa olmak üzere Avrupa devletleriyle hem barışçı, hem de düşmanca ilişkileri olmuştur. Fas sultanı Mulay Süleyman’ın kardeşi, Mogador valisi Mulay Hişam’ın oğludur. Amcasının 1822’de ölümü üzerinö tahta iç çatışma olmaksızın çıkan Abdurrahman, usta bir yöneticiydi. Bayındırlık işlerine çok önem verdi. Uzun hükümdarlık dönemi boyunca iktidarı sık sık hoşnutsuz kabilelerin ve1 çıkarları zedelenen eşrafın tehdidine maruz kaldı. 1824, 1828, 1831, 1843, 1849 ve 1853’te başgösteren ayaklanmaları bastırdı. Sultanlığına yönelik daha ciddi bir tehdit dışarıdan geldi. Filâlilerin, gelir elde etmek için korsanlığı teşvike yönelik geleneksel politikaları, Avrupa devletleriyle çatışmaya yol açtı. İngilizler, gemilerine el konulmasına misilleme olarak Tanca’yı abluka altına aldılar. AvusturyalIlar da Arzila, Lappee- renta ve Tetuan limanlarını topa tuttular. Yine Faslıların yaptığı korsanlığa misilleme olarak Salé limanı, 1851’de topâ tütüldü. Topraklarını doğuda komşularının zararına büyütmeye çalışan Abdurrahman, ilkin Cezayir’deki Osmanlı varlığına karşı olan Ticani tarikatı mensuplarını korumasına aldı, ardından 1830’da Osmanlı egemenliğinin yıkılmasından yararlanmaya çalıştı. Oran ve Mers el-Kebir’in Fransız askerleri tarafından işgali vb Fransız hükümetinin siyasal baskısı sonucu bu girişiminden vazgeçmek zorunda kaldı. 1843’te Fransızlara karşı Cezayir direniş hareketinin önderi Abdülkadir’i destekleyerek yeniden etki alanını doğuya doğru genişletmeye kalkıştı. Bu politika 1844’te Fransa’yla bir savaşa girilmesine neden oldu. Ekim. 1844’te imzalanan Tanca Antlaşması ile Abdurrahman Fransa’nın Cezayir’deki egemen konumunu kabul etmek zorunda kaldı. Buna karşın hükümdarlığı süresince Avrupa devletleriyle bir dizi ticari anlaşma imzaladı ve uyguladığı kurnaz diplomasiyle Fas’ın bağımsızlığını korudu