AÇIK YÜZEYLER VE KAPALI HACIMLARDA YERDEN (döşemeden) ISITMA SİSTEMİ

AÇIK YÜZEYLER VE KAPALI HACIMLARDA YERDEN (döşemeden) ISITMA SİSTEMİ

Osman Ömer EKER inş. Müh. Mimar

ış ticaret bütçemizde yer alan döviz giderle­rimizin %60’ının petrol ithalat ödemelerine harcandığı ve her yıl artan petrol gereksinmemizin döviz kaynaklarımızla karşılanamaz boyutlara ulaştığı, bununla birlikte ısı enerjisi üretiminde kullanılan petrolün hava ve çevre sağlığını tehdit eden sorunlarımız arasında en önemli yeri aldığı izlenmektedir.

1973 yılında petrol fiyat artışı ve 1974 yılında uygulanan petrol ambargosu özellikle Avrupa ülkelerinin ısı üretiminde ekonomik sistemlerden yararlanmasına ve bu tekniğin hızla gelişmesine yolaçmıştır.

Ülkemizde ise en son 3 Kasım 1977 tarihli Resmî Cazete’de yayınlanan “Isıtma ve buhar tesislerinin yakıt tüketiminde ekonomi sağlanması ve hava kirliliğinin azaltılması yönetmeliği” ile yetinilmiştir.

Diğer ülkelerde sıcak su veya buharla çalışan ısıtıcı sistemler artık yerlerini düşük ısıda çalışan ve ısıtma yüzeylerini taban döşemelerinin oluş­turduğu sistemlere terk etmektedir.

Düşük ısıyla ısıtma (Niedertemperaturhei- zungen) sistemlerinde gerekli ısınma 40-50*C’lik ılık su ile sağlanmakta, her cins katı-sıvı yanar madde, güneş ışınlarının absorbesi, özellikle

Konut ısıtmasında bir çözüm

“Güneş kollektörü-ısı pompası” entegre sistemi, enerji gereksinmesini karşılayabilmektedir.

Bilimsel açıdan “yerden ısıtma sistemi” ilk kez M Ö. 80 yılında Romalı balıkçı “Gaius Sergius Orata” tarafından “Hypokausten” adı altında uygulanmış, çağımıza değin süren çeşitli araştır­malar sonucu 1907’de Ingiltere’de A.H.Barker ve 1929 yılında Almanya’da Dr. Ing. Kollmar tarafından günümüzün koşullarına uygun anato­mik bir ısıtma sistemi geliştirilmiştir.

Yer Kaloriferi (Fussbodenheizung) sistemin­de, taban yalıtımı üzerine MULTIBETON fir­masınca Batı Almanya’nın Leverkusen kentinde üretilen 13-17 mm çapında, ısıya (180°C), basınca

(40 Atm) dayanıklı ve korozyon sorunu olmayan özel alaşımlı plastik borular döşenmektedir.

Isıtıcı yüzey olarak taban döşemesi seçildi­ğinden diğer sistemlere oranla yüzey büyümekte, döşeme içine yerleştirilen boruların tabanına ısı yalıtımı yapılması ile ısıtılacak hacım veya yüzeyde sadece döşemeden yukarıya doğru ısı dağılımı sağlanmakta, dolayısıyla döşemenin alt yüzeyine ısı kaybı önlenmektedir. Bu nedenle uygulandığı yapıların tüm döşemeleri ısı yayıcı olarak görevlendirilmekte ve taban bünyesinde depolanan ısı, diğer sistemlerde görülen sıcak hava dolaşımı ve taban ısı kayıpları olmaksızın, eşdağılımlı (homogen) bir ısı transferi elde edilmektedir.

örneğin, konut ısıtılmasında 40-50°C’lik su dolaşımı ile gerekli ısınma sağlandığından, radyatörlü ve benzeri sistemlerde gereken 70- 90°C’lik su üretimine kıyasla %30-50 tasarruf, hava kirlenmesinde de aynı oranda azalma saptanmaktadır.

Fabrika, sinema, tiyatro, büro binaları, cami, spor salonu ve benzeri büyük hacimli binaların yerden ısıtılmalarında ise, diğer sistemlerde gerekli olan Hava kütlesinin tümüyle ısıtılması gerekmediğinden, bina tabanında oluşan ilk

46

f)  Radyatör, konvektör ve boru düzeneğinin olmayışı, yerden, malzeme ve işçilikten tasarruf sağlar,

g)  Ömrü 50 yıllık referansları ile saptanan ve garanti süresi 30 (otuz) yıl olan, özel alaşımlı plastik ısı borularında fitings ve bağlantı malze­mesi gerekmediğinden korozyon ve kireçlenme sözkonusu değildir

h)   Isıtma yüzeyinin büyüklüğü nedeniyle, 40-50°C’lik ılık su dolaşımının yeterli olduğu, tabandan ısıtma sisteminde gereken enerji her türlü yanar madde, elektrik, goetermal enerji, ısı pompası ve özellikle güneş ener)isiniden elde edilmektedir.

ı) Yer kaloriferi seralarda uygulandığında, klasik sera ısıtılmasına kıyasla % 47 enerji tasarrufu sağladığı gibi, yılda bir mahsul daha fazla elde edilmesini mümkün kılmaktadır

i)  Yerden ısıtma sistemi tüm kapalı hacımlar- da olduğu kadar, teras, köprü, viyadük, rampa, özel yol, hava limanı vb. gibi açık yüzeylerde de uygulanmaktadır örneğin Zürich hava limanı 1974, Frankfurt hava limanı 1971’den bu güne dek çetin iklim koşullarına karşın görevini yapabilmiş sayılı alanlardır. Aynı şekilde Danimarka’da “Belt” asma köprüsü 1%8’den bu yana korozyon ve buzlanmaya karşı yer kaloriferi ve kurutucuları ile korunmaktadır

Çağımızın son 50 yılında yerden ısıtma üzerine yazılan, teorik ve pratik bilgileri kapsayan 47 kitapta, sistemin tartışılmaz nitelikleri ortaya konmaktadır.

Geçtiğimiz 16 yıl içinde MULTIBETON yer kaloriferi sistemi 10 milyon m¹ lik çeşitli yapı alanlarında uygulanmış olup, tüm işlevleri uluslararası testlere tabi tutularak 1978 “Brüksel — Batıbouvv” endüstri fuarında çağımızın en ideal ve ekonomik ısıtma sistemi olarak ödüllendiril­miştir.

Sistemin referansları arasında yer alan “Yer kaloriferi-Güneş kollektörü” entegre sistemi tüm ülkelerde benimsenmiş olup, sistemin kendini bu günkü petrol fiyatlarıyla 5-7 yıl arasında amortize ettiği saptanmış bunun yamsıra güneş enerjisiyle çalışabilen ısıtma sistemlerinin (yer karoriferi) teşviki içinde örneğin Batı Almanya’da %30 vergi muafiyeti, Fransa’da ise her ünite için 1000 Fr. devletyardımı tanınmıştır.

Yılda ortalama 1600 saat güneş ışınlarından yararlanabilen Avrupa ülkelerine kıyasla yılda ortalama 2800-3000 saat güneş enerjisine (800 Watt/mVh) sahip yurdumuzda bu tekniğe ve entegre edilebilir sistemlere eğilim gösterilmesi, başta döviz tasarrufu olmak üzere çevre sağlığına ve yurt ekonomisine sağlayacağı katkılar açısın­dan büyük bir gereksinmedir.