AFŞİN (Haydar bin Kâvûs)

Türk asıllı
Abbâsî kumandanı. Orta A sya’da U şrusana’da
doğmuş olup, doğum târihi bilinmemektedir. Kan
dâvâsı yüzünden Horasan’a oradan da Bağdât’a
geldi. İslâmiyeti kabûl ederek Abbâsî halîfesinin
hizmetine girdi ve Haydar ismini aldı.
Me’mûn 822-823 (H. 207) senesinde Ahmet
bin Ebû Hâlid kumandasındaki halîfelik ordusunu,
Afşin’in rehberliğinde, Türkistan’da Semerkand ile
Fergana arasındaki Türklerle meskûn bir bölge olan
Uşrusana’ya gönderdi. Halîfelik ordusunun Uşrusana’ya geldiğini gören halk, endişe içine düştü.
Ancak Afşin’in babası ve kardeşi Müslüman olunca, halkın çoğu İslâmiyeti kabûl etti. İslâmiyetin
getirdiği yaşayış şekli halk arasında hızla yayıldı.
Babasının vefâtından sonra Haydar bin Kâvus
(Afşin), Uşrusana vâlisi oldu. Bölgede İslâmiyetin yayılmasına çok hizmet etti. Bu hizmeti Halî­
fe Me’mûn tarafından takdir edilerek, kendisine halîfelik ordusunda vazîfe verildi.
Afşin, 830 senesinde Aşağı M ısır’daki Berka,
El-Beşarûd, El-Biyâme ve El-Huf şehirlerindeki isyânları bastırdı.
Afşin, M u’tasım zamânında da Abbâsî halifeliğine isyân eden siyâsî ve dînî maksadlı âsî ve
bâgîleri cezâlandırmak için vazifelendirildi. İran
ve Azerbaycan’daki hürremiyye sapıkları, Bâ-
bek’in başkanlığında isyân etmişlerdi. 816 senesinden beri isyân hâlinde olan Bâbek Hürremî
üzerine gönderildi. Uzun çarpışmalardan sonra
Bâbek’i yendi. Bâbek, 838’de yakalanarak îdâm
edildi.
Halîfe M u’tasım da, A fşin’i murassâ, tâc,
hil’at ve külliyâtlı mikdârda para ile mükâfatlandırarak Sind Vâliliğine tâyin etti. Büyük îtibâr kazanan Afşin’in halîfelik ordusundaki kumandanlık mevkii birinci dereceye yükseldi.
838’de Mu’tasım’ın Anadolu seferine katıldı.
Amûriye savaşında ordunun sağ kanadına kumanda ederek zafer kazanılmasında büyük rol oynadı.
Afşin, Amûriye seferinden sonra, Sind vâlili­
ğine devam etti. Halîfe Me’mûn ve Mu’tasım devirlerinde askerî muvaffakiyetler kazandı. Başta
halîfe olmak üzere, devlet erkânı, ahâli ve askerler arasında îtibârı arttı. Ancak bâzı şikâyetler
üzerine 840 senesinde m ahkem eye verildi.
Uyûn’da bir yıla yakın hapis yattı. Hapis hayâtı onu
çok yıprattı. 841 senesinin ilkbaharında hapishânede vefât etti .