Ali Şir Nevai

ai Çağatay şairi (Herat 1441 -ay.y. 1501). Kiçkine Bahşi ya da Kiçkine Bahadır adıyla anılan, Timuroğulları’nın hizmetinde bulunmuş Gıyasettin Kiçkine’nin oğlu olan Ali Şir Nevai, süt kardeşi Hüseyin Baykara’yla birlikte öğrenim görüp, Horasan hükümdarı Ebülkasım Babur tarafından korundu. Ebülkasım’ın ölümünden sonra (1457) Ebu Sait Mirza’nın hizmetine girip, ilgi görmeyince Semerkand’a giderek öğrenimini tamamladı. Hüseyin Baykara Herat’ı ele geçirerek sultan olunca (1469), mü- hürdarlığa getirilip, Divan beyliği (1472), Esterabad valiliği yaptı (1487-1488). Resmî görevlerini bırakıp, sultanın nedimi olarak, devlet yönetiminde etkinliğini sürdürdü. Orta Asya’nın ve yetiştiği yüzyılın en büyük sanatçı­ larından sayılan Ali Şir Nevai, sanatı, bilgisi, düşünceleri ve yapıtlarıyla, bütün Türk edebiyatını etkilemiş, yapıtlarında, Fars dilinin egemen olduğu bir çevrede Türk dilinin zenginliğini göstermeyi, Türklük bilincini geliştirmeyi amaç almıştır. Ali Şir Nevai. Başlıca yapıtları: Divanlar (Hazâin-ül-Maâni genel başlığı altında toplanmış, çocukluk, gençlik, orta yaşlılık ve yaşlılık dönemlerinde yazdığı Türkçe şiirleri kapsayan, Garaib üs-Sıgar, Nevâdir üş-Şebab, Bedayi ül-Vasat, Fevaid ül-Kiber adlı dört Türkçe ve bir Farsça), Hamse (Hayret ül-Ebrar, Ferhad ü Şirin, Leyla vü M ecnun, Seb’a-i Seyyare, Sedd-i İskender?adlı beş [mesneviden \o\uşur), Mu hâkem et ül-Lügateyn (Türkçe’nin zenginliğini konu alır), Mecalis ün-Nefâis (tezkire), M izan ül-Evzan (aruz vezni ve nazım biçimleriyle ilgili), Nesaim üi-Muhabbe (Câmi’nin Nefehât ül-Uns’ünün eklemelerle çevirisi; sufilerin yaşamıyla ilgili), Mahbûb ül-Kulûb{Heratve çevresiyle, toplumsal ve kültürel ya­ şayışla ilgili), Lisân üt-Tayr (Attar’ın Mantık iüt-Tay/ma nazire), Münşeat.