AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNİN KURULMASI

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNİN KURULMASI

Birleşik Devletlerden Önceki Durum, 2 — Birinci FiladelHya Kongresi, 3 — Amerika Bağımsızlığının İlânı, 4 — Ver say Andap ması, S — Amerika Birleşik Devletlerinin Kurulması.

KONUNUN ÎŞLENMESÎ

1 — Amerika kıtası ne zaman ve kim tarafından keşfedilmiştir?

2 — Amerika kıtasına önce hangi Avrupa milletleri yerleşmişler ve nerel

sömürgeler kurmuşlardır? ,

S — İngilizler, Amerika kıtasına ne zaman gelmişler ve nerelerde sömürg kurmuşlardır?

4 — Sömürgeler devrinde İngilizler, Amerika’yı nasıl yönetmişlerdir?

5 — Sömürgelerle Ingilizlerin aralarının açılmasının nedenleri nele*dir? ı

6 — Amerikalılar ne zaman bağımsızlıklarını ilân etmişlerdir?

7 — İngiltere ile Amerikalılar arasındaki anlaşmazlıklar nasıl çözümlenmişti’

Bu işte Amerikalılara hangi Avrupa devletleri yardım etmişlerdir?

8 — Amerika’nın bağımsızlığı için çalışan ünlü kişiler kimlerdir?

9 — Bugünkü Amerika Birleşik Devletleri nasıl kurulmuştur? Bu devle

anayasasının özelliği nedir ve öteki devletlere göre ne gibi yönetim ay lıklan vardır? î

İNCELEME VE ARAŞTIRMA İÇİN BAŞLICA KAYNAKLAR

1 — Türk Ansiklopedisi Amerika maddesi. 2 — Amerika Tarihi (Kanaat KüUiphan yayınlarından), 3 — Amerika Tarihinin Ana Hatları (aynı ismi taşıyan iki ayrı M vardır), 4 — Halk Tarafından Kurulan Bir hükümet (Son üç kitap Amerika Dişisi* Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır).
1 — Birleşik Devletlerden Önceki Durum. 13 Sömürge (Koloni) Devri:

Amerika kıtasının keşlinden (1492) biraz sonra, İspanyol ve Porteki liler bu kıtanın çeşitli bölgelerinde yerleşerek birçok sömürgeler kurmuşla: (bkz. 2. Ünite. Parça: 7). Bu aıracia İngilizler de XVI. yüayılın sonlarında

hum u n şimdiki Birleşik Devletler arazisinin Atlas okyanusu kıyılarında Jf#f» |i|iııi»ler ve burada zamanla 13 sömürge meydana getirmişlerdir. BunİAfM Işllıılr en önemlileri güneyda VIrjinya (Virginia) ile kuzeyde MaaMfHttl (Mı*»»ncnuaetts) idi.

XVIII. yüzyılda bu 13 sömürge, İngiltere’ye bağlı ayn hükUmatlaf haliıır gelmişlerdi. Her sömürgenin başında İngiliz kralı ya da yerli bllk |*t*(mdan atanan bir vali bulunurdu. Bu vali, sömürgenin yönetim meclisin* bmjkanhk ederdi.,Bundan başka her sömürgede halk tarafından iki yılda blf »pçilen milletvekillerinin meydana getirdiği bir genel meclis bulunurdu. Bu meclis sömürge halkının vergilerini saptardı. Bununla beraber bütün bu iiirniirgeler, İngiltere tarafını’ tutmuşlardı, Fransız ve lspanyollarla savaşmış* Itırdı. Yedi yıl savaşları sonunda imzalanan Paris antlaşmasıyla Kanada V6 Lııizîyana (Louisiana), lngilizlere geçmişti. Gene bu arada İngilizler, İspanyol» Inrdan d«ı Florida yarımadasını almışlardı.

Yedi yıl savaşlarından sonra, Amerika’daki bu 13 sömürge arasında İngiltere’den ayrılma eğilimleri görüldü. Zira Amerika’da artık Fransız tehlikesi kalmamıştı. Bundan başka, Amerikalılar artık İngiltere’nin 13 sömürge üzerinde uyguladığı ekonomik baskıdan da kurtulmak, sanayi ve ticaret alanında tam bir serbestlik elde etmek istiyorlardı. Halbuki İngiltere, Yedi yıl savaşlarından sonra, Amerikalılara serbestlik vermek şöyle dursun, aksine bu sömürgeler üzerindeki askerî ve ekonomik baskısını daha çok artırmıştı. Çünkü, Ingiltere’nin Avrupa’da giriştiği savaşlar onu malî bakımdan çok kötü bir duruma düşürmüştü.

Paris antlaşmasından sonra (1763), İngiltere malî durumunu ıslah etmek için yeni birtakım malî tedbirler aldı. Bu arada damga ve çay üzerine bir vergi koyarak bunun sömürgelerde de uygulanmasını istedi. 1765’te New-york’ta toplanan ! 3 sömürge mümessilleri, İngiltere parlamentosunda Amerika’yı temsil eden milletvekillerinin bulunmadığım ileri sürerek, Ingiltere’nin kendilerinden istemekte olduklan damga ve çay vergisini reddettiler.

2 — 13 Sömürge ile İngiltere’nin Savaşması. Birinci Ffiadelfiya Kongresi (1774):

Sömürgelerin vergiye itirazları üzerine İngiltere parlamentosu, damga resmini kaldırdı. Fakat hükümetin sömürgelerden vergi almak hususundaki hakkını onayladı. Hükümet de buna dayanarak İngiltere’den 13 sömürgeye ithal edilen demir, çay, kâğıt ve cam gibi eşya ürerinden gümrük resmi alınmasına karar verdi. Amerikalılar da İngiltere’den gelecek olan bu malları almamaya satmamaya karar verdiler. Bu suretle İngiltere ile Amerikalılar arasında bir savaş başladı. İngiltere, Amerikaklann ısrarı üzerine çaydan başka diğer eşyalar üzerindeki vergileri kaldırdı. Amerikalılar vergi hususunda tüm serbest olmak istediklerinden, bunu da reddettiler. İngiltere ise bu

hakkından vaa vaçmadi. Bunun üzerine Amerikalılar, 13 sömürgeye it •dllaoak olan çayların Amerika’ya çıkarılmasına engel olmak istedil 1774 yılı aralık ayında yerli kıyafenine giren Amerikalılar, Boston limar çay gatlrnılı olan iiç Ingiliz gemisine saldırarak bu gemilerde bulunan || •andıklarını denize attılar. Amerikalıların bu hareketi o sırada Ingiltere k| bulunan III. Corc’u kızdırdı. Kral, denize dökülen çay sandıklarının bedeli nin ödenmesini ve bu para ödeninceye kadar, Boston limanının abluka. meşini emretti.

Kralın bu emri, Amerikalıları ayaklandırdı. Önce sömürgelerden gel temsilciler Filadelfiya şehrinde toplanarak Ingiltere’ye karşı girişecek! savaşın esaslarını kararlaştırdılar (1774). Kongrenin verdiği karar üzeri? bu savaş için gereken silâh ve cephaneyi hazırlamaya ve milis kuvvetli toplamaya başladılar.

ingilizler, Amerikalıların bu hazırlıklarına engel olmak istediler. Bost<| yakınında bulunan bir silâh deposuna saldırdıkları zaman Amerikan mü kuvvetleri tarafından ateşle karşılandılar. Bu olay İngiltere ile Amerika sömür geleri arasında savaşın patlamasına yol açtı (1775).

3 — İkinci Filadelfiya Kongresi ve Amerika Bağımsızlığının ilânı (1776):

111. Corc, her ne pahasına olursa olsun, sömürgeleri itaat altına almaya’ karar vermiş, bu amaçla Amerika’ya yeni kuvvetler göndermişti. Krahn bu’ hareketi Amerikalılan büsbütün heyecana getirdi. Virjinya sömürgesi bağım-1 sizliğim ilân ederek Ingiltere ile savaşa başladı. Bunun üzerine diğer sömür- i geler de onu izlediler. Filadelfiya’da toplanan tkinci Kogre, 4 Temmuz 1 1776’da 1 3 sömürgenin bağımsızlığını ilân ederek Ingiltere ile savaşa karar «j verdi. Bu vesileyle kongre; içinde .Thomas Jeferson ve Franklen’in de bulun-duğu bir komisyon tarafından hazırlanan bir İnsan Haklan Bildirgesi kabul ve ilân etti. i
4 — İngilizlerle Savaş. Fransa’nın Yardımı. Versay

Antlaşması: (1783):

Amerika ile Ingiltere arasındaki bağımsızlık savaşları sekiz yıl sürdü» Başlangıçta Amerikalılar silâh, cephane ve asker bakımından çok kötü bir durumda idiler. Düzenli bir orduları yoktu. Fakat kongrenin başkomutanlığa atadığı Virjinyalı General Corc Vaşington (bkz. Resim: 72), az zamanda kuvvetli bir ordu meydana getirdi. Vaşington kurduğu bu ordu ile İngilizler tarafından abluka edilen Boston limanım kurtardı, ingilizler, yeni kuvvetlerle

Kmında üzerinden ilerleyerek kuzey V* güney sömürgelerini birbirinden •yımıuk istediler. Fakat Vaşington, ll*«ilı* kuvvetlerini Saratoga’da ku-fftltı. Çaresiz kalan İngilizler teslim «Ulular (1777).

Amerikalıların bu bağanları Üzerine o zamana kadar Amerika bilimsizlik savaşına karışmayan, fakat ona silâh, cephane ve paraca yardımda bulunan Fransa; bu fırsattan faydalanarak, Paris antlaşmasının acısını çıkartmak amacıyla, Amerika savaşma karışmağa karar verdi.

Amerikalılar, Fransız yardımım sağlamak amacıyla, paratoner kâşifi ünlü Franklen’i (bkz. Resim: 73)

Paris’e gönderdiler. Frenklen, Paris’te büyük bir sempati kazandı, bu sayede Fransa ile Amerika arasında bir ticaret ve bir de bağlaşma antlaşması yapıldı (1778).

Fransa’nın işe karışması üzerine Amerikalılar ile İngilizler arasında savaş, bir İngiliz – Fransız savaşı haline geldi. Bir süre sonra İngiltere’ye dü man olan İspanya ve Hollanda da Fransa’nın yanında yer aldılar. Diğ

Avrupa devletleri de tarafsızlıkları! ilân ettiler.

Fransa ve bağlaşıkları ile Ingiltı re arasındaki savaş beş yıl sürd ve daha çok Amerika, Antil adaları \ Hindistan sulannda oldu. Fransa’d* yardım alan Vaşington, York Tow denilen yerde ingilizlerin büyük b ordusunu kuşatarak teslim olm* zorunda bıraktı. Bu sırada Franaii lar da İngiliz donanmalarını Ar»l denizinde ve Hindistan suUnnrl yendiler. Askerî ve malî bakimdi) kötü bir duruma düşen İngiUor# bftf istemek zorunda kaldı.

Bağlaşıklarla İngiltere »rMlltd Versay antlaşması imznluniktftk AfW rika savaşlarına «on verildi (1TN Bu antlaşmaya göreı
Resttn: 7* — Corc Vagtagton
Sesim; 73
Benj amin Franklen

İngilizler 13 sömürgenin bağımsızlığını tanıdılar ve Atlas okyl •undan Misisipi ırmağuıa kadar olan topraklan Amerikalı bıraktılar.

Antillerden bazı adaları ve Senega”i Fransa’ya verdiler.

Daha önce Paris antlaşmasıyla Ispanya’dan almış oldukları FİC yarımadasıyla Minorka adasını tekrar Ispanya’ya verdiler.
1)
2)

3)
5 — Amerika Birleşik Devletlerinin (ABD) Kurulması (1787): /j

Amerikalılar bağımsızlıklarına kavuştuktan sonra yeni bir devlet ku caya kadar bir hayli uğraştılar. Zira 1 3 devletin ne şekilde ve nasıl yöneti ceği ve bunların birbirlerine karşı durumlarının ne olacağı henüz bir ka altına alınamamıştı. Savaştan sonra bu i; üzerinde bir hayli tartışmalar > savaşlar oldu. Savaş sırasında Amerika’da iki parti kurulmuştu. Bunlarc biri Cumhuriyetçi Parti idi. Bu parti her sömürgenin ayrı bir devlet olması! aradaki nüfus ve zenginlik farklarına bakılmadan bu devletlerin birbirleri! eşit sayılmasını istiyordu. Federalist ismini alan ikinci parti ise, her devletin işlerinde geniş bir bağımsızlığa sahip olmasını, fakat bütün devletlerin kuvvet bir merkez etrafında birleşmesini arzu ediyordu.

Bu iki parti arasında çıkan ve dört yıl süren kanlı iç savaşlardan sonra Amerikalılar nihayet her devletin iç işlerinde serbest olmasına, fakat bütün? devletlerin dış siyaset ve ekonomi bakımından birleşmesini karar verdiler,! 1787’de General Vaşington un başkanlığında toplanan bir kongre bugün hâlâfj yürürlükte bulunan Amerika Anayasası’nı yaparak Amerika Birleşik Devlet-3 lerinı meydana getirdi.

Yeni anayasa 1789’da uygulanmaya başladı. Bu suretle kurulan Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) ilk cumhurbaşkanlığına Amerika bağımsızlık lavaşında büyük yararlığı görülen General Corc Vaşington seçildi.
DEĞERLENDİRME SORULARI VE ÖDEVLER
Amerika bağımsızlık savaşı nasıl bağladı ve bu savaşta Amerikalılara kimler yardım ettiler? t Amerika bağımsızlık savaşını bitiren antlaşmanın adı ve başlıca koşullan nelerdir?

Bugünkü Amerika Birleşik Devletleri ne zaman ve nasıl kuruldu? Bunun ilk başkanı kimdir?
1 — Birleşik Devletler kurulmadan önce

Amerikanın durumu nasıldı?
2 — 13 sömürge ile fngilizlerin araları ne-

de® açıldı?
8 — Birinci Filadelfiya kongresi ne zaman toplandı ve ne gibi bir karar aldı?
4 — İkinci Filadelfiya kongresi ne zaman toplandı ve Amerika’nın bağımsızlığı ne zaman ilân olundu?