Anaokulu

anaokulu, 0-6 yaş grubundaki çocukların
yaşıtlanyla bir arada olabildikleri bakım,
oyun ve öğrenim yeri. Günümüzde özellikle
sanayileşmiş ülkelerde ve büyük kentlerde
yaygındır.
16. yüzyıldan 19. yüzyıla değin İngiltere ve
Amerika’da kadınlann işlettiği küçük okullar
(dame schoot) anaokullannın en eski
benzerleridir. Bu okullarda çocuklara alfabe
öğretilir, dinsel eğitim verilir ve günlük
ev işleri yaptınlırdı. Genellikle öğretmenin
evi, okul olarak kullanılırdı, j ,
Günümüz anaokullannın ilk örnekleri, 18.
yüzyılın sonlannda Fransa, İngiltere, İsviçre,
Almanya ve İtalya’da açıldı. Jean-
Jacques Rousseau’nun Emile adlı yapıtının
etkisiyle Fransa’da 1779’da küçük çocuklar
için özel okullar açılmaya başladı. 1833’te
merkezî hükümet bu okulların çoğunu devralarak
ecole maternelle (anaokulu) adını
verdi.
İngiltere’de, Sanayi Devrimi sırasında,
anne, baba ve büyük kardeşleri uzun saatler
fabrikalarda çalışan küçük çocuklar için
okullar açılması düşüncesini ilk uygulamaya
koyan Robert Owen oldu. Bir pamuklu
dokuma fabrikasının sahibi olan Owen,
işçilerinin çocukları için İskoçya’mn New
Lanark kentinde 1816’da bir okul açtı.
Owen’a göre bu okul, küçük çocuklara
ilginç etkinliklerle dolu sağlıklı bir ortam
sağlayacaktı. Owen’ın okulu amacına ulaştıysa
da, İngiltere’de daha sonra açılan
anaokullan Owen’ınkinin tersine, ezberciliğe
ve ahlaki eğitime ağırlık verdiler.
1836’da İsviçreli J. H. Pestalozzi’nin geliştirdiği
yöntemleri uygulayacak öğretmenler
yetiştirmek üzere, Ingiltere ve Koloniler
için Okul Demeği kuruldu.
Pestalozzi’nin küçük çoçuklann eğitimi
konusundaki düşünceleri, İngiltere’de Robert
Owen’m, Almanya’da Friedrich Froe-
43 anapara
bel’in, İtalya’da Maria Montessori’nin düşünceleriyle
benzeşiyordu. Anaokulları yalnızca
bakım yerleri değil, çoçuklann oyun
yoluyla kendilerini ve dış çevreyi öğrenebilecekleri
özgür ortamlar olmalıydı. Pestalozzi’nin
öğrencisi Froebel, 1837’de Prusya’
nın Blankenburg kentinde Kindergarten
(çocuk bahçesi) adını verdiği anaokulunu
açtı. Froebel’in anaokulu da oyun yoluyla
psikolojik eğitim ilkesi üzerine kuruluydu.
1907’de İtalya’da Maria Montessori ilk
Casa da BambinVyi (Çocuk Evi) açtı.
Montessori, küçük çoçuklann sıkı disiplin
ve katı kurallarla yetiştirilmelerinin zihinsel
ve ruhsal gelişmelerini engelleyeceğine inanıyordu.
Ona göre çocuğun ilgisinin ve
zihinsel kapasitesinin, belli yaşlarda belli
bilgileri almaya doğal olarak hazır ve açık
olduğu değişik duyarlılık dönemleri vardı.
Dolayısıyla, kendi seçtiği oyuncak ve arkadaşlarla
dilediği oyunları oynamasına izin
verilen çocuk, kendisini daha iyi tanıyacak
ve çevresiyle uyumlu ilişkiler kuracaktı.
Böyle bir ortamda öğretmenin işlevi yol
göstermek, çocuğa gerektiğinde yardımcı
olmaktı. Montessori’nin bu görüşleri sonralan
bütün dünyada Montessori yöntemi
adıyla yayıldı.
Türkiye’de ilk anaokulu, 1915’te Tedrisat-ı
İptidaiye Kanun-ı Muvakkati ile Ana Mektepler
Nizamnamesi’ne göre, ilkmektepler
bünyesinde açıldı. Cumhuriyet döneminde
çıkanlan Ana Okullar ve Ana Sınıflar
Yönetmeliği, ilkokulların bünyesinde açılan
anaokullannın yanı sıra kız meslek liselerinde
de döner sermayeli anaokullannın açılmasına
olanak sağladı. Ayrıca özel sektöre
de anaokulu açma izni verildi.
Türkiye’de özellikle 1980’den sonra İstanbul
ve Ankara gibi büyük kentlerde yaygınlaşan
anaokulları kreş, anaokulu, çocuk
yuvası, çocukevi gibi değişik adlar altında
özel ya da kamu kuruluşlannca işletilmektedir.
0-3 yaş grubundaki çocuklar için
açılmış olanları “kreş” , 3-6 yaşlar arasındaki
çocuklar için olanlan da “yuva” adıyla
bilinen bu okullardan, denetimleri açısından
illerdeki Milli Eğitim Müdürlüğü’ne
bağlı olanlar anaokulu, Sağlık ve Sosyal
Hizmetler Müdürlüğü’ne bağlı olanlar da
çocukevi olarak adlandınlır. Yasalara göre,
çocukevleri anaokulları gibi eğitici etkinliklerde
bulunmak zorunda değillerse de, uygulamada
her ikisi de ilkokul öncesi eğitim
vermektedir.
Yasalara göre, anaokullannda çalışan yönetici
ve öğretmenlerin çocuk eğitimi konusunda
yükseköğrenim yapmış olmalan gereklidir.
Kurucular için böyle bir koşul
aranmaz. Özel anaokullarından başka ilkokullarda,
kamu kuruluşlannda ve özel
işyerlerinde de anaokulu açılabilir. Aynca,
öğrencilerin eğitiminin bir parçası olarak,
kız meslek liselerine bağlı anaokullan da
vardır.
Kreş ve yuvaların oldukça yaygın olduğu
İstanbul’da Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı
115 anaokulu ile Sağlık ve Sosyal Hizmetler
Müdürlüğü’ne bağlı 90 kreş ve çocukevi
bulunmaktadır. Ama, 0-6 yaş grubundaki
çocukların ancak yüzde l ’i, 3-6 yaş arasındaki
çoçuklann ise yüzde 2’si bu okullardan
yararlanabilmektedir.