Ankara keçisi

Ankara keçisi, t îf t îk k e ç î s î olarak da
bilinir, tiftiği için beslenen ve adını aldığı
Ankara yöresinden dünyaya yayılmış olan
evcil keçi ırkı. Eskiden Ankara keçisinin
atası olarak Capra aegragus kabul edilirken,
20. yüzyıl başlannda yapılan arkeoloji araştırmalan
sonucunda bu ırkın Capra prisca’
dan türediği görüşü yerleşmiştir. Anayurduna
ilişkin araştırmalar sonucunda da, bir
yandan Capra prisca türü keçilerin Asya’nın
Çin’e kadar olan tüm bölgelerine yayılmış
olması, öte yandan Anadolu’daki yabani
keçilerin hem C. prisca, hem de Ankara
keçisiyle herhangi bir ilişkisinin olmaması
nedeniyle, Ankara keçisinin kökeninin Asya
olduğu genel olarak benimsenmiştir.
Sümer tabletlerindeki bilgilere ve Sümer
kabartmalanndaki . resimlere dayanarak,
Ankara keçisinin İÖ 4000-3000 yıllannda
Sümerler tarafından Mezopotamya’ya getirildiği,
ancak iklim koşullan elverişli olmadığından
hayvanlann soyunun tükenmeye
yüz tuttuğu anlaşılmaktadır. Eski Yunanlı
coğrafyacı ve tarihçi Strabon da, İÖ 2000
yıllanndan beri Ankara yöresinde ince tüylü
keçi yetiştirildiğinden söz eder. Oysa 15.
yüzyılın başlanna değin Anadolu’da Ankara
keçisinin ve tiftiğin varlığını doğrulayacak
bilgilere rastlanmaması, bu ırkın atası
olan Capra prisca türü keçilerin 13. yüzyılda
Hazer Denizi’nin doğusundan Anadolu’ya
Türkler eliyle getirildiği ve bu yörenin
uygun koşullannda değşinim (mütasyon)
geçirerek bugünkü ırka dönüştüğü görüşünü
güçlendirecek niteliktedir.
Ankara keçisi ilk kez 1541’de, I. Süleyman’ın
(Kanunî), Kutsal Roma-Germen
İmparatoru V. Karl’a (Şarlken) bir çift tiftik
keçisi hediye etmesiyle Anadolu dışına
çıkmış oldu. 18. yüzyılda da Hollanda,
Fransa ve İngiltere’ye az sayıda Ankara
keçisi götürüldü. Bugün dünyanın başlıca
tiftik keçisi yetiştiricilerinden olan Güney
Afrika’ya bu keçiler ilk kez 1838’de götürüldü.
1897’ye değin çeşitli yollardan Güney
Afrika’ya taşınan Ankara keçileri, bu ülkedeki
kılkeçileriyle melezlenerek olumlu sonuçlar
alındı. 1849’da Sultan Abdülmecid’in
ABD başkanma hediye olarak 2 teke ve 7
dişi damızlık göndermesiyle Amerika kıtasına
da yayılan Ankara keçisi özellikle
ABD’nin Texas eyaletinde yoğun olarak
yetiştirilmektedir.
1830’lara değin, Ankara keçisi ve tiftiği
tekelinde bulunduran Türkiye, 1839’da İngiltere’de
tiftik (moher) işleme sanayisinin
kurulmasıyla ihracattaki payını yitirmeye
başladı. 19. yüzyılda ihracatı yasaklama
karan alındıysa da uygulanamadı. Ancak
Cumhuriyet’ten sonra, 1924’te çıkarılan
‘Tiftik Keçilerinin Men-i İmrar ve Teksir-i
Âdât” yasasıyla damızlık satışı yasaklanabildi,
ama bu arada öbür ülkeler de keçi
varlığını artırmış, hatta damızlık satı-
Ankara keçisi
Link
şına başlamışlardı. Bugün Türkiye’nin dışındaki
en büyük tiftik keçisi ve tiftik üreticileri
Güney Afrika Cumhuriyeti, ABD, Avustralya,
Arjantin, Lesotho, SSCB ve Yeni Zelanda’dır;
aynca Meksika, İran, Şili, Kanada ve
İspanya’da da Ankara keçisi yetiştirilmektedir.
Türkiye’nin hayvan sayısı ve tiftik üretimi
açısından önde gelen illeri ise Ankara, Konya,
Eskişehir, Mardin, Çankın, Kütahya,
Kastamonu ve Yozgat’tır.
Öbür evcil keçilere oranla biraz daha
küçük ve narin yapılı olan Ankara keçisinin
hem erkeği hem dişisi boynuzludur; erkeklerin
boynuzu dişilerinkinden daha kalın ve
daha uzun olur. Kulaklan uzun ve düşüktür.
Genellikle beyaz, uzun, parlak ve ipek
gibi yumuşak kıllardan oluşan tiftiği düzenli
lüleler biçimindedir. Siirt ve Van illerinde
gümüşi ve kurşuni, giderek siyah tüylü
Ankara keçileri yetişir.
Hayvanın canlı ağırlığı erişkinlerde 25-35
kg’ı bulur. Yaklaşık 150 gün süren gebelik
döneminden sonra dişi genellikle tek yavru
doğurur; ikiz doğum oldukça enderdir.
Ankara keçişi, tiftik verimini düşürmemek
111 Ankara Palas
için genellikle sağılmaz, ama sağıldığı zaman,
da yavrusunu besledikten sonra 20-25
kg kadar süt verebilir.
Türkiye’de Ankara keçileri genellikle yılda
bir kez kırkılır ve tiftik verimi hayvan
başına 1-3 kg arasında değişir. Güney
Afrika Cumhuriyeti ve ABD’de ise yılda iki
kez kırkılır ve hayvan başına 4,5-5 kg tiftik
alınır. Verim düşüklüğü nedeniyle Türkiye,
tiftik üretimindeki üstünlüğünü bu iki ülkeye
kaptırmıştır. Ayrıca bak. tiftik.