Arkhilokhos (d. Paros; ü. İÖ 7. yy), Eski
Yunanlı şair. İlk kez tam anlamıyla kişisel
denebilecek şiirler yazmıştır.
Özgür bir babayla köle bir annenin oğluydu.
Babasının onu kabul etmesiyle Paros
yurttaşı oldu. Ama yan köle sayıldığı için,
babasının ölümünden sonra mallanna sahip
olma hakkı yoktu. Be nedenle şansım
askerlikte denemeye karar verdi.
Arkhilokhos, Paros’ta kalarak Neoboule
ile evlenmek üzere anlaştı. Ancak kızın
babası Lykambes, büyük bir olasılıkla Arkhilokhos’un
geçmişi nedeniyle, buna karşı
çıktı. Bunun üzerine yazdığı bir dizi şiir,
Arkhilokhos’un düş kınkhğım ve acısını
yansıtır. Masal biçiminde yazılmış bir şürinin
bugün elde bulunan parçalannda,
Lykambes ile Arkhilokhos’u temsil eden
kartal ile tilki bir dostluk anlaşması yaparlar.
Ama kartal sözünü tutmaz ve tilkinin
yavrulannı öldürür. Bunun üzerine tilki öç
almak için Zeus’a başvurur ve böylece
kartalın da yavrulan öldürülür. Arkhüokhos’un
Neoboule üzerine yazdığı ve onu
gelecekte yaşlı ve itici bir kadın olarak
anlattığı şürleri de vardır.
Arkhilokhos belki de bunun üzerine Paros’u
terk etti ve Trakya kıyısı açıklannda
kayalık bir ada olan Thasos’a (Taşoz)
düzenlenen yeni bir kolonileştirme seferine
katılarak TrakyalIlara karşı savaştı. Kendinden
önce gelen yazarlann tersine, Arkhilokhos
katıldığı savaşlann sonunda ulusal
bir kahraman olamadı. Bir şiirinde (bu şüri
daha sonra Horatius da taklit etmiştir)
elindeki kalkanı bir kenara atarak kendi
yaşamını hiç de kahramanca olmayan bir
biçimde kurtanşım anlatır: “Hiç önemi
yok”, der kendine, “her zaman bir yenisini
bulabilirim.”
Arkhilokhos’un Naksos’un adamlanyla
Thasoslular arasında çıkan bir savaşta öldüğü
söylenmektedir. Günümüze kalan az
sayıdaki şiirinde bile inançlanm coşkuyla
savunan kişiliği görülebilir. O, edebiyatta
kahramanlık şiirinin yerini duygu ve düşünceye
bıraktığı bireyselci yaklaşımın öncüsüdür.
