ARPA

ARPA (Hordeum s a tiv um ); Alm. Gerste
(f), Fr. Orge, İng. Barley. Familyası: Buğdaygiller
(Gramineae). Türkiye’de yetiştiği yerler:
Anadolu’nun her yeri.
En önemli hububatlardan birisi. Arpanın târihçesi
çok eskilere dayanmaktadır. Eski Mısır hiyerogliflerinde
ve piramitlerinde arpa resimlerine
rastlanmaktadır. Genellikle ılıipan ve sıcak iklimleri
seven arpanın anavatanı Önasy a ’dır. Buğday
kadar verimli olmamakla belikte kıraç ve verimsiz
topraklarda, farklı iklim şartları altında yetiştirilebildiği
için dünyâ hullûbat üretiminde
önemli bir yer tutmaktadır. Arpanın zirâî işlemleri
diğer buğdaygillerle aynıdır. Üstelik daha kısa
bir zamanda ve daha erken yetişmektedir. Ekimin
yapıldığı mevsime göre ikiye ayrılır.
Yazlık arpa: Genellikle yazların çok kısa sürdüğü
yüksek ve soğuk bölgelerde ilkbaharda ekilir.
Kışlık (Güzlük) arpa: Alçak ve ılıman bölgelerde
sonbaharda ekilir.
Arpanın ekim alanı buğdaya nazaran çok geniştir.
Buğdayın yetişmediği yüksekliklerde (2500
metre) yetiştiği gibi, 70° kuzey paraleline kadar
olan yerlerde de yetişir. Kuvvetli ve sulak toptopraklarda
buğdaydan daha fazla verim alınabilir.
Bu yüzden köylüler en kuvvetli tarlalarına arpa
ekerler ve bu tarlalara arpalık derler.
Arpa başakları, uzun kılçıklı ve tek çiçeklidir.
Yaprakları buğdaydan daha geniştir. Boyu bir metre
kadardır. Yeşilken biçilerek hayvan yemi olarak
kullanıldığı gibi, samanı da çok makbüldür. 12’den
fazla türü mevcut olan arpa, başak şekillerine göre
iki ana grupta toplanabilir:
Hordeum distichum türünde başaklar iki sıralıdır.
Tâneleri az fakat dolgundur. Genellikle
malt îmâli için yetiştirilir. Arabistan’da ve benzer
iklim özelliklerini taşıyan bâzı bölgelerde tabiî
olarak yetişen yabânî arpanın da başakları iki sıralıdır.
Hordeum polysticum türünde başaklar çok sıralı,
genellikle 5-6’lıdır. Hayvan yemi olarak yetiştirilir.
Kullanıldığı yerler: Besin değeri çavdardan
yüksek, buğdaydan düşüktür. % 69 nişasta, % 0.7
protein ihtivâ eder. Genellikle hayvan yemi olarak
kullanılmaktadır. Bâzı yerlerde unundan ekmek
de yapılmaktadır. Fakat kepeği tam olarak alınsa
bile buğdaya nazaran sindirimi çok zordur. Malt
imâlinde iki sıralı arpa tercih edilir.
Dünyâda arpa üretimi(milyon ton olarak):
1979………………….. ………. …….158.215
1980… …………………. …..160.118
1981 . … …. …. …………. . …………. …..152.301
198 2 …………………………………………………………………1983…………… . …………………………171.828
198 5 …….. ………………….. …………. ……………176.435
198 6 1….. …_ _ ….. 180.441
1990 ……… : …… ……………181.248
Türkiye’de arpa üretimi (milyon ton olarak)
1981…………. ……………l:.:,……. :………….. ……………5 .9 0 0
198 2 ………… 1 …. ………… 6.400
1983 ……………….. … ….. ……….5.425
1984….; . …………„;…………….. ……..6.500
1985…… . …………… …………………. 6.500
1986…… …………… …….. ……………………………………………………………………………………………………………….1987…… . ……………………. ………6.900
1988…………………… ………………….7.500
v 1991 …………….. …………………………. .7.800