ATROPİN

Tıpta kullanılan, zehirli ve kristal şeklinde bir alkolait. Atropin maddesini tabiatta Atropa belladonna adlı, Türkiye’de “itüzümü” veya “gü- zelavrat otu” denilen bitki grubu ihtivâ etmektedir. Fazla alındığı zaman öldürücü bir zehir olan atropin, tıbbî tedâvide sık kullanılan bir maddedir. Atropin ihtivâ eden Atropa belladonna bitkisinin hülâsasını, Venezuelalı kadınlar göz bebeklerini büyütüp güzel görünmek için kullanırlardı. Orta Avrupa’da Atropa belladonna bitkisi “çıldırtan kiraz” adıyla tanınmaktadır. Enfes bir kiraz gibi görünen bu bitkiyi genellikle çocuklar yanlışlıkla yiyerek zehirlenirler. Bu bitkiye “Çıldırtan kiraz” denmesinin sebebi; güzel bir kiraz gibi görünmesi ve merkezî sinir sistemine tesir ederek çeşitli belirtiler ortaya çıkarmasıdır.
L X ‘ mâtL V
i*’ ** 1 /
% /
*4
ÎL
f ‘ f
Â
[ ….._ Ü . . . .
| ^
Tıpta kullanılan Astropin, Güzelavrat otundan elde edilir.
Atropin birçok müstahzarın yapısına girerek tedâvîde kullanılan bir maddedir. Atropin’in tedâvîde kullanıldığı yerler: 1. Mîde-bağırsak hastalıkları, 2. Yukarı solunum yolu hastalıkları ve astım, 3. Organik fosfor bileşikleri ihtivâ eden ilaçlarla olan zihirlenmelerde antidot olarak (zirâî mücâdelede ve evlerde kullanılan haşere ilâçları), 4. Mantar zehirlenmelerinin büyük çoğunluğu, Amanita Muscaria adlı zehirli mantarın yenmesi ile olur. Zehirlenmenin sebebi, mantarın ihtivâ ettiği muscarin maddesidir. Bu zehirlenmelerde de atropin baş ilaçtır. Atropinin tedâvide kullanılması yanında, atropinle olan zehirlenmeler de çok önemlidir ve tanınması gerekir. Atropin zehirlenmesi: a) Merkezî sinir sistemi belirtileri: Heyecan, telaş, zaman- mekân mefhumunda şaşırma, dağınıklık, etraftaki cisimleri yanlış idrak etme (illüzyon), korkulu bir ruh hâli, gerçekte olmayan cisimleri görmek ve hissetmek. b) Vücutla ilgili belirtiler: Ağızda kuruluk, susuzluk hissi, konuşma ve yutkunma zorluğu, gözbebeklerinde ileri derecede genişleme, bulanık görme, göziçi basıncında artma, yvz ve boyunda kızarma, ateş, nabız sayısında artma, kan basıncında (tansiyonda) yükselme, idrar atılmada güçlük ve buna bağlı idrar birikmesi, karında gerginlik. Bu zehirlenme belirtileri 10 miligram atropin alındığında görülüp hattâ bâzan ölüme sebebiyet verebildiği gibi, 500 miligram atropin gibi yüksek doz alanlarda ölüm olmayabilmektedir. Küçük çocuklar atropin zehirlenmesine, yaşlılar atropinin merkezî sinir sistemi etkilerine karşı hassastır. Atropin vücutta etkisizleştirilirken hem karaciğerde parçalanır hem de böbreklerde değişmeden atılır. Bu bakımdan karaciğer ve böbrek yetmezliği olanlarda çok ufak doz çok tesirli olabilir. Zehirlenme hâlinde yapılacaklar: Önce aktif kömür tozu verilmeli ve sür’atle mîde yıkaması yapılmalıdır. Zehirlenme belirtilerine karşı, vücut ısısı düşürülmeli, ağızdaki kuruluğu gidermeli, idrar birikimini önlemek için sonda takıl
devâm eden yirmi yıl savaşlarında Avarlar iyice zayıfladı. 791 ’de Frank Kralı Charlemigne, Avarlar üzerine büyük bir sefer düzenledi ve hâkimiyeti altına aldı. 805 yılında düzenlediği son seferde ise, Avar Devletine son verdi. Avarlar göçebe bir kavimdi. Diğer eski Türk beyliklerinde olduğu gibi Şaman inancına mensuptular. Ancak Avrupa’da Frank istilâsı sırasında Hıristiyan olmuşlardı. Devlet yönetimi askerî nitelikte olup, başta kağan bulunurdu. Askerî kuvvetleri atlı Avarlar ile Slav kavimlerinden teşekkül eden piyâdelerden oluşuyordu. Avarlarla ilgili eserlere Macaristan bölgesinde rastlanmaktadır. Yapılan kazılardan elde edilen bilgiler Avarlarm Avrupa’da büyük bir topluluk hâlinde yaşadıklarını ve ölülerini atlarıyla berâber gömdüklerini ortaya koymaktadırlar.