Avanos

Avanos, İç Anadolu Bölgesi’nde, Nevşehir
iline bağh ilçe ve ilçe merkezi kasaba.
Yüzölçümü 1.045 km2 olan ilçe kuzeyden
Kozaklı, güneyden Merkez ve Ürgüp, batıdan
Hacıbektaş ve Gülşehir Üçeleri, doğudan
ise Kayseri ve Yozgat illeri ile çevrilidir.
Kızılırmak Platosu üstünde yer alan ilçeyi
Kızılırmak doğudan batıya geçer. Başta
Damsa Çayı olmak üzere Kızılırmak’ı besleyen
irili ufaklı akarsular da ilçe topraklarını
sular. Avanos sınırlan içinde yer yer genişleyen
Kızılırmak Vadisi küçük, ama verimli
ovalar oluşturmuştur. Kıyı ovalan olarak
adlandınlan 2-3 km genişliğindeki bu düzlükler
yaklaşık 10 km boyunca uzanır.
İlçede temel ekonomik etkinlik tanmdır.
Başta buğday olmak üzere, tahıl ve meyve
yetiştirilir. Özellikle yamaçlarda ve eğimli
Peri bacaları, Avanos
Gültekin Çizgen
topraklarda bağcılık yapılır. Sanayi, yapı
gereçleri alanında yoğunlaşmıştır. Kızılırmak
kıyılannda tuğla ve kiremit fabrikalan
ile bir dokuma fabrikası ve birkaç un
fabrikası vardır. İlçeye bağh Özkonak ve
Topraklı bucak merkezleriyle, Göynük,
Sanlar, Çahş ve Kalaba köylerinde belediye
kurulmuştur.
Kappadokia’da yer alan Avanos, Hıristiyanlığın
ilk yıllannda önem kazandı. 7.
yüzyılda baskı ve saldmlardan kaçan büyük
bir Hıristiyan nüfus yöreye göçerek, korunma
amacıyla yeraltı kentleri oluşturdu.
İlçeye bağlı Özkonak bucağındaki yeraltı
kenti de bunlardan biridir. Topaklı Höyük’
te yapılan kazılarda Hititlerden Bizans’a
değin uzanan yerleşmeler ortaya çıkanlmıştır.
İlçe köylerinden Zelve ve Çavuşin de
Hıristiyan döneminin yerleşim bölgeleri olmalan
nedeniyle önem taşır.
Avanos 1838’de Nevşehir, 1853’te de Ürgüp
kazasına bağlandı. 1870’lerde Kırşehir
sancağına bağh bir kaza oldu. Şemseddin
Sami, Kamusü’l-Âlam’da Avanos’u “Ankara
vilayetinin Kırşehir sancağına bağh büyük
bir köy” olarak tanımlar. 1954’te Niğde
iline bağh bir ilçe olan Nevşehir’in il
yapılması ve Kırşehir’in de buraya bağlanması
üzerine, Avanos da Nevşehir’e bağh
bir ilçe durumuna geldi.
Nevşehir kentinden sonra ilin ikinci büyük
yerleşim merkezi olan Avanos kasabası
Kızılırmak kıyısındadır. Nevşehir’e uzaklığı
17 km’dir. Kasaba halkının temel geçim
kaynağı geleneksel el sanatlan ve ticarettir.
Halen tümüyle geleneksel yöntemlerin uygulandığı
çanak çömlek yapımı ve halıcılık
önde gelen etkinliklerdir. Turizm ve ona
bağh olarak gelişen oniks işlemeciliği de
giderek önem kazanmaktadır.
Kasabadaki başlıca sanayi kuruluşlan şarap,
meyve suyu, un, tuğla ve kiremit
fabrikalandır. Bir de 80 kadar işyerinin
toplandığı küçük sanayi sitesi vardır. Alaeddin
Camisi, Ulucami ve Sanhan kasabanın
dikkati çeken tarihsel yapılandır. Avanos
belediyesi 1884’te kurulmuştur. Nüfus
(1985) ilçe, 36.985; kasaba, 9.3