AVRUPA İNSAN HAKLARI KOMİSYONU

AVRUPA İNSAN HAKLARI KOMİSYONU;
Alm. Menschenrechtskommission Europas,
Fr. Comission Européenne des droits, İng. European
human rights commission. Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesine göre kurulmuş olan yarı
mahkeme niteliğinde organ. Komisyonun, sözleşmeye
taraf olan devletlerin sayısı kadar üyesi
vardır. Bu üyeler, Avrupa Konseyinin parlamenter
organı olan Danışma Meclisinin hazırladığı listeye
göre Bakanlar Komitesince altı yıllık bir zaman
için seçilirler. Üyeler, Komisyonda vatandaşı
bulunduklan devlete karşı.da bağımsız olarak vazife
yaparlar;. Komisyona hem sözleşmeye’taraf
devletler hem de fertler başvurabilirler. Sözleşmeye
taraf olan her devlet başvurusunda taraf olan
başka bir devleti sözleşmeye aykırı davranmakla
suçlayabilir. Fertlerin Komisyona başvurabilmesi
için iki temel şart vardır: 1) Aleyhine başvurulan,
devlet, fertlerine bu hakkı , tanımış , olmalıdır. 2)
Komisyona başvurmak isteyen kişi kendi ülkesindeki
yargı. yollarının hepsine başvurmasına rağmen
hakkını elde edememiş olmalıdır.. : : >
. Avrupa,İnsan Hakları Komisyonunun tam bir
yargı organı olup olmadığı tartışılmaktaysa da,,
komisyon üyeleri ferdi başvurunun kabul edilebilirliği
hususunda kesin karar verirken yargıç gibi
hareket ederler; Komisyon. 1958 senesinde meşhûr
Lawless. olayında yerdiği kararda .da kendisinimilletlerarası bir mahkeme olarak ortaya koymuştur.
Bununla berâber komisyon ferdî başvuruları
inceledikten sonra önce barışçı yollardan
çözüm arar. Böyle bir çözüm bulunamazsa, mesele*
Avrupa İnsan Hakları Divanına götürülür. Komisyona
yapılan başvuru Divanın yargı yetkisini
kabûl etmiş olmayan bir üye devlet aleyhine yapılmışsa,
bu durumda Komisyon dostça çözüm
bulunamadığı hallerde görüşünü bir raporla Avrupa
Konseyi Bakanlar Komitesine bildirir.
Komisyon, sözü edilen son kararlannın bir hüküm
gibi, kesin ve bağlayıcı olmaması sebebiyle,
mahkeme değil; yarı mahkeme özelliğinde bir organ
sayılmaktadır. Türkiye, 1987 senesinde Türkiye
Cumhûriyeti vatandaşlarının komisyona ferdî olarak
başvuruda bulunma hakkını kabûl etmiştir.