Babinger, Franz ;

(d. 1891, Weiden – ö. 1967, Münih), Osmanlı tarihi konusunda çalışmalarıyla ünlü Alman tarihçi ve dilci. Würzburg ve Münih’te tarih, özellikle İslam sanatı tarihi öğrenimi gördü, Hindoloji ve Sami dilleri doktorası yaptı (1914). Aynı yıl Türkiye’ye gitti, Mustafa Kemal’ in yanında emir subayı olarak çalıştı. Çanakkale, Kafkasya, Irak ve Galiçya’da bulundu. Filistin’de Çevat Paşa’nın kurmay heyetinde görev aldı (1918). Almanya’ya döndükten sonra Berlin Üniversitesi’nde İslami bilimler doçenti (1918), sonra da profesör oldu (1924). Naziler döneminde görevine son verilince (1933), birkaç yıl konuk profesör olarak Bükreş Üniversitesi’nde çalıştı. 1947’ye değin Yaş’ta (Iaşi) Türkoloji Enstitüsü müdürlüğü görevinde bulundu. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Münih Üniversitesine çağrıldı; Yakındoğu tarihi, kültürü ve Türkoloji profesörlüğüne getirildi. Stam- buler Buchvveşen im 18. Jahrhundert (1919; 18. Yüzyılda İstanbul’da Kitapçılık), Schejch Bedreddin (1921; Şeyh Bedrettin), Die Früh- osmanischen Jahrbücher des Urudsch (1925; Oruç’un Erken Osmanlı Dönemi
101 Babington, Anthony
Vakayinameleri), Die Geschichtschreiber der Osmanen und ihre Werke (1927; OsmanlI Tarih Yazarları ve Eserleri, 1982), Ewlija Tschelebi’s Reisewege in Kleinasien (1930; Evliya Çelebi’nin Küçük Asya’daki Gezi Yolları), Rumelische Streifen (1937; Rumeli Akınlan) gibi çalışmalannın yanı sıra, Mehmed der Eroberer und seine Zeit. Weltenstürmer einer Zeitenwende (1953; Fatih Mehmed ve Zamanı. Bir Çağ Dönümü Akıncısı) en önemli ve ünlü yapıtı sayıhr. Aynca İslam Ansiklopedisi’nde Türklerle ilgili pek çok maddeyi yazmıştır. Babington, Anthony (d. Ekim 1561, Dethick, Derbyshire – ö. 20 Eylül 1586, Londra, İngiltere), İngiliz suikastçı. Kraliçe I. Elizabeth’i öldürüp İskoçya kraliçesi Katolik Mary Stuart’ı İngiltere tahtına çıkarmayı amaçlayan başansız Babington Su- ikastı’nm önderlerindendir. Derbyshire’lı Henry Babington’ın oğlu olan Anthony, gizlice eğitim görerek bir Katolik olarak yetişti. Gençliğinde Shef- field’de Mary Stuart’ın koruyucusu Shrevvs- bury dükünün hizmetinde çalışırken, Stu- art’a derin bir bağlılık duymaya başladı. 1580’de Londra’ya giderek I. Elizabeth’in maiyetine girdi ve Cizvit misyonerlerini destekleyen gizli derneğe katıldı. 1582’de Edmund Campion’un idamından sonra Derbyshire’a çekildi ve ardından yurt dışına çıktı. Paris’te bulunduğu sırada İspanya’nın yardımıyla kraliçeyi kurtarmayı- planlayan Mary Stuart yandaşlarıyla ilişki kurdu. Mary Stuart’a yazılmış mektuplarla İngiltere’ye döndü. Mayıs 1586’da rahip John Ballard ile birlikte Elizabeth’e yönelik suikast planını uygulamaya koyuldu. Genelde yönetimi yıkmayı hedef alan komplo, ülke çapında bir örgütlenmeye dayanıyor ve birçok Katoliği içine alıyordu. İspanya kralı II. Felipe, kraliçenin öldürülmesinden hemen sonra askeri birlik göndererek yardımda bulunmaya söz vermişti. Babington, Mary’ye planlannı açıklayan mektuplar yazdı. Bu mektuplar ve Mary’nin yanıtı, Elizabeth’in başdanışmanı Sir Francis Wal- singham’ıri casusları tarafından ele geçirildi. 4 Ağustos’ta tutuklanan Ballard, işkence altında arkadaşlarım ele verdi. Babington, bu olaydan kısa bir süre önce mülteciler arasında casusluk yapmak gerekçesiyle yurt dışına çıkış izni için başvuruda bulunmuştu. Babington’ın asıl • amacı yabancı birlikleri örgütlemek ve kendi güvenliğini sağlamaktı. İzin geciktirilince, Walsingham’a ciddi bir komployu açıklayacağını bildirdi. Ama Walsingham buna yanıt vermedi; bu arada limanlar da kapatıldı. Bu olaydan kısa bir süre sonra, bazı kaynaklara göre, Walsingham’ın yanındaki görevlilerle birlikteyken onun kendisi ile ilgili yazdığı tutuklama emrini gören Babington, . St. John’s Wood’a kaçtı. Kılık değiştirip Harrovv’a ulaştı ve burada sonradan Katolik olan birinin yanına sığındı. Ağustos sonlarında yeri saptandı ve yakalanarak Londra Kulesi’ne kapatıldı. 13-14 Eylül 1586’da Ballard ve öteki beş kişiyle birlikte özel bir komisyon önünde yargılanan Babington, suçunu itiraf ettiyse de bütün sorumluluğu Ballard’ın sırtına yıkmaya çalıştı. Sonunda, sanıkların tümü vatana ihanetten ölüme mahkûm oldu. Babington 19 Eylül’de Elizabeth’e merhamet dileyen bir mektup yazdı; ayrıca saray görevlilerine bağışlanmasına aracılık etmeleri için bin sterlin vermeyi önerdi. Ertesi gün Lincoln’s Inn Fields’de vahşice idam edildi; Mary Stuart ise 8 Şubat 1587’de öldürüldü.