BASÎRETÇİ ALİ EFENDİ

BASÎRETÇİ ALİ EFENDİ; Osmanlı Devletinin
son devir gazetecilerinden. 1838’de doğdu.
Babası ilmiye sınıfındandı. Basiret Gazetesini çıkardığı
için Basîretçi Ali ismi ile meşhur oldu.
Enderûnda tahsîl görerek, saray hizmetlerinde buİundu.
1863’te Maliye Nezâreti tahsilat memuru oldu.
Basiret Gazetesini çıkarmak için hükümete
1866’da başvurdu ise de, çıkan Girit İsyânı iznin
gecikmesine sebeb oldu. İsyânm bastırılmasından
sonra yayın izni alan Ali Efendiye, hükümet 300
altın yardım etti. Gazete Cumâ ve Pazar hariç haftada
5 gün yayınlanmaya başladı (23 Ocak 1870).
Geniş yazar kadrosuyla Basiret, kısa zamanda
zamanının en çok alâka gören gazetesi oldu.
Fransa-Prusya Savaşı sırasında gazetesinde AlAlmanya’nın
kazanacağını yazan Ali Efendi, savaş bitiminde
Almanya’nın galip gelmesi üzerine Başvekil
Prens Bismark tarafından Almanya’ya dâvet
edildi. Ziyâreti sırasında Prens Bismarck, Ali
Efendiye bir matbaa mâkinası hediye etti. Dönüşünde
ayrıca Kahkaha adında bir mizah dergisi çıkarmaya
başladı. Çırağan Vak’asmdan birgün önce
Ali Süâvî’nin bir yazısını yayınlandığı için gazetesi
kapatıldı ve kendisi de tertibe dâhil olduğu
kanâati ile gözaltına alındı (1878). Mahkeme neticesinde
diğer suçlularla birlikte Kudüs’e gönderildi.
1884’te gazete çıkarmamak şartı ile İstanbul’a
gelmesine izin verildi. Bir süre sonra Suriye’de
bir nahiyeye müdür olarak tâyin edildi.
Daha sonra sırasıyla Ladik, Hay fa, Karaburun,
Söke ve Erdek’te kaymakamlık yaptı. İkinci Meşrûtiyetin
îlânı üzerine kaymakamlık vazîfesinderi
istifâ ederek, İstanbul’a geldi ve*tekrar Basiret i çıkarmaya
başladı. Fakat artan glöete sayısı ve devrin
şartları yüzünden tutunamadı ve yayın hayatından
çekildi. 1912’de Kalamış’taki evinde öldü.
Ali Efendinin, çıkardığı gazeteden başka iki
küçük eseri vardır. Bunlar bir layiha olan Yıldızın
Hatâsı, Devîet-i Aliyye-Rusya Muhârebesi
(1293) ile İstanbul’da Yarım Asırlık Yekâyi-i
Mühimme’dir.